O‘ zbekiston respublikasi oliy va o‘ rta max sus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

 
3.3. Kassa va kassa operatsiyalarini auditi
 
 
Markaziy  bank  huzuridagi  tashkilotlarning  (Axborotlashtirish 
Bosh markazi, Bank k
olleji va “Davlat belgisi” maxsus ishlab chiqarish 
birlashmasi  fabrikalari)  kassasi  audit  qilinayotganda  obyektga  kelgan 
zahoti, kassir va bosh (katta) buxgalterning ishtirokida zudlik bilan audit 
qilinadi. Amalda b
o‘
lgan pul mabla
g‘
lari, pul hujjatlari va 
qat’iy hisobda 
turadigan blankalar buxgalteriya hisobi ma’lumotlari bilan qiyoslanadi. 
Kassa  naqd  pul  qoldiqlari,  hamda  kassada  mavjud  boshqa  boyliklar 
auditi  bevosita  muassasaning  bosh  hisobchisi  va  kassiri  ishtirokida 
amalga oshirilib, boshqa xodimlarning kassaga kirishi taqiqlanadi. 
Xazinada audit 
o‘
tkazilayotgan paytda barcha kassa operatsiyalari 
t
o‘
xtatiladi va kassa qoldi
g‘
i hisoblanishidan avval kassirdan u barcha 
naqd pul va jamiki pul  mabla
g‘
larini bergani t
o‘g‘
risida tilxat olinadi. 
Agar  kassirning  s
o‘
nggi  kassa  hisobotida  k
o‘
rsatilmagan  pul 
operatsiyalari b
o‘
lsa, kassirning kassa hisoboti auditor va bosh buxgalter 
huzurida tuziladi. 
Auditor tomonidan kassa naqd pul qoldiqlarini sanash bilan birga 
kassa  chidamli  seyf,  yon
g‘
inga  qarshi  va  ogoh  moslamalari  bilan 
jihozlanganligiga,  kassa  ish  kuni  oxirida  muhrlanib  q
o‘
riqlash  postiga 
topshirilishi nazoratdan 
o‘
tkazilib, bu haqida dalolatnomada qayd etish 
lozim. 
Amaldagi  pul  mabla
g‘
lari,  qimmatbaho  qo
g‘
ozlar  sinchiklab 
tekshirilganidan  keyin  alohida  dalolatnoma  tuziladi.  Kassa  va  kassa 
operatsiyalarini audit qilishda auditor quyidagilarni aniqlashi zarur: 
a) 
kassa 
operatsiyalari 
kirim-chiqim 
orderlari 
bilan 
rasmiylashtirilishi, 
o‘
z vaqtida va t
o‘g‘
ri tuzilishi, pul qabul qilingan va 
berilgan sanalar, hamda shuning asosi k
o‘
rsatilishi, chiqim hujjatlarida 
tegishli imzolari borligi; 

---

78 
 
b)  bank  hujjatlarini  yoki  ish  haqiga  doir  hisob-kitoblar  bilan 
bo
g‘
liq hujjatlarni imzolash huquqiga ega b
o‘
lgan buxgalter yoki boshqa 
bir hisobchi xodim kassir vazifasini bajarmayotgani; 
d)  deponentdagi  summalar  bankka  t
o‘
liq  va 
o‘
z  vaqtida 
topshirilishi,  kassadagi  naqd  pul  kundalik  qoldi
g‘
ining  bank  belgilab 
bergan  limitiga  rioya  qilinishi  va  ular  but  saqlanishi  qanday 
ta’minlangani;
 
e)  kassirning  moddiy  javobgarlik  haqida  kassa  operatsiyalarini 
o‘
tkazish  t
o‘g‘
risidagi  nizomga  muvofiq  belgilangan  shaklda  tuzilgan 
majburiyatnomasining mavjudligi; 
f)  kassa  hujjatlari  audit 
o‘
tkazilayotgan  davr  b
o‘
yicha  t
o‘
liq 
tekshirishdan 
o‘
tkaziladi. Kassa hujjatlarini tekshirilishi birdaniga kassa, 
hamda moliya tartiblariga rioya qilinishi tekshirilishi hisoblanadi. 
 
10-jadval