O‘ zbekiston respublikasi oliy va o‘ rta max sus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

 Nomoddiy aktivlarga amortizatsiya hisoblash usullari va 
ularning formulasi
35
 
 
Aktivning  amortizatsiyalanadigan  summasi  uning  balans 
qiymatidan  aktivning  likvidatsiya  qiymatini  ayirib  tashlash  orqali 
aniqlanadi.  Quyidagilardan  tashqari  hollarda,  nomoddiy  aktivning 
likvidatsiya qiymati nolga tenglashtirilib qabul qilinishi lozim: 
1) aktivni foydali xizmat qilish muddati oxirida ushbu aktivni sotib 
olishga uchinchi shaxs majburiyati borligi; yoki 
2) aktiv uchun amal qilayotgan faol bozor mavjudligi va: 
a)  ushbu  bozorga  asoslanib  aktivning  likvidatsiya  qiymatini 
aniqlash mumkinligi; 
                                                           
35
 
Ma’lumotlar
 asosida muallif tomonidan tayyorlandi. 
Nomoddiy aktivlarga 
eskirishni hisoblash usullari 
va ularning formulasi 
To
‘
g
‘
ri chiziqli 
usul 
Kumulyativ (yillar 
summasi) usuli 
Kamayib boruvchi 
qoldiq usuli 
Ishlab chiqarish 
usuli 
(Boshlag
‘
ich baho 
–
 
Tugatish bahosi) / 
xizmat muddati 
(
Boshlag
‘
ich baho 
–
 
Tugatish bahosi) / ishlab 
chiqarish hajmi 
Boshlang
‘
ich baho 
–
 Tugatish bahosi 
= amortizatsiya-
lanadigan baho 
(AB) 
(AB * n / N) 
n 
–
 yillar 
N- kumulyativ son 
(
Qoldiq qiymat * yillik eskirish 
me’yori)
 
100% / xizmat
muddati *2 

---

229 
 
b)  aktivning  foydali  xizmat  qilish  muddati  oxirida  shunday 
bozorining mavjud b
o‘
lish ehtimolidan holi emasligi. 
Amortizatsiya quyidagi uslublarni q
o‘
llash y
o‘
li bilan hisoblanadi: 
1) bir tekisda (t
o‘g‘
ri chiziqli) hisoblash usuli; 
2)  bajarilgan  ishlarning  hajmiga  proporsional  ravishda  eskirishni 
hisoblash usuli; 
3) qoldiqning kamayib borish usuli. 
Aktivlarning  har  xil  turlariga  amortizatsiya  hisoblashning  turli 
usullarini q
o‘
llash ruxsat etiladi. Bunda bir turdagi nomoddiy aktivlarga 
faqatgina  bitta  usul  q
o‘
llanilishi  kerak.  Eskirishni  hisoblashning 
tanlangan  usuli  hisob  yuritish  siyosati  tomonidan  aniqlanishi  va  bir 
hisobot davridan keyingi hisobot davriga ketma-ket ravishda q
o‘
llanilib 
borilishi hamda yil davomida 
o‘
zgarmasligi kerak.