O‘ zbekiston respublikasi oliy va o‘ rta max sus ta’lim vazirligi toshkent moliya instituti

Auditorlik hisobotining yakuniy qismi 
 Auditorlik  hisobotining  yakuniy  qismi  auditorlik  tashkilotining 
aniqlangan chetga chiqishlar va huquq buzilishlarini bartaraf etishga doir 
tavsiyalarini, shuningdek
‚
 tijorat bankining moliyaviy-x
o‘
jalik faoliyati 
samaradorligini  oshirishga  doir  takliflari  va  maslahatlarini 
o‘
zi  ichiga 
olishi kerak. 
               Auditorlik hisoboti uchun javobgarlik 
 Auditorlik tashkiloti auditorlik hisobotini tuzganlik uchun qonun 
hujjatlariga muvofiq javobgar b
o‘
ladi. Auditorlik hisobotida keltirilgan 
axborot  maxfiy  hisoblanadi  va  oshkor  etilmasligi  kerak.  Axborotni 
oshkor  etganlik  uchun  ushbu  axborotdan  foydalana  oladigan  shaxslar 
qonun hujjatlariga muvofiq javobgarlikka tortiladilar. 
Auditorlik xulosasining tuzilishi 
 Auditorlik xulosasi quyidagi elementlarni 
o‘
z ichiga oladi: 
a)  nom  (
“
Auditorlik  xulosasi
ˮ
  yoki 
“
Auditorlik  tashkilotining 
xulosasi
ˮ
: ikkala nom teng huquqli); 
b) adresatning nomi; 
d) kirish qismi; 

---

241 
 
e) qayd etish qismi; 
f) yakuniy qism; 
g) auditorlik xulosasini berish sanasi; 
h) auditorlik tashkiloti manzili; 
j) auditorlar va auditorlik tashkiloti rahbarining imzosi. 
 Auditorlik  xulosasi  auditorlik  tashkilotining  muhri  bilan 
tasdiqlanishi kerak. Auditorlik tashkiloti auditorlik xulosasi shaklining 
bir xilligiga rioya qilishi kerak. Auditorlik xulosalari shakllari ilovalarda 
keltirilgan. 
Auditorlik  xulosasi  auditorlik  tekshiruvining  buyurtmachisiga 
y
o‘
llanib,  buyurtmachining  barcha  zaruriy  rekvizitlari  k
o‘
rsatilishi 
kerak. 
 Auditorlik xulosasining kirish qismi 
 Auditorlik  xulosasining  kirish  qismi  auditorlik  tashkilotining 
quyidagi rekvizitlarini 
o‘
z ichiga olishi kerak: 

 
auditorlik tashkilotining yuridik manzili va telefonlari; 

 
auditorlik  faoliyatini  amalga  oshirish  huquqiga  litsenziya 
raqami, berilgan sana va litsenziya bergan organning nomi; 

 
auditorlik  tashkiloti  davlat  r
o‘
yxatiga  olingani  t
o‘g‘
risidagi 
guvohnoma raqami; 

 
auditorlik tashkiloti hisob-kitob vara
g‘
ining raqami; 

 
auditorlik  tekshiruvida  ishtirok  etgan  auditor  (auditorlar)ning, 
shuningdek,  auditorlik  tashkiloti  rahbarining  familiyasi,  ismi  va 
otasining ismi. 
 Kirish  qismida  sana  va  hisobot  davri  k
o‘
rsatilgan  holda 
tekshirilgan moliyaviy hisobotlar r
o‘
yxati keltirilishi kerak. 
 Kirish qismida quyidagilar k
o‘
rsatilishi kerak: 
-  Tijorat  banki  auditorlik  tekshiruvidan 
o‘
tkaziladigan  moliyaviy 
hisobotni tayyorlash va uning haqqoniy b
o‘
lishi uchun javobgar; 
-  auditorlik  tashkiloti  auditorlik  xulosasining  tijorat  bankining 
moliyaviy-x
o‘
jalik  faoliyati  natijalariga  muvofiq  b
o‘
lishi  uchun 
javobgar. 
Auditorlik  xulosasida  auditorlik  tekshiruvi  AFMAga  muvofiq 
o‘
tkazilgani qayd etilishi kerak. 

---

242 
 
 Qayd  etuvchi  qismda  auditorlik  tekshiruvi  moliyaviy  hisobot va 
boshqa  moliyaviy  axborot  qonun  hujjatlariga,  shuningdek
‚
  moliyaviy-
x
o‘
jalik  faoliyatining  haqiqiy  holatiga  muvofiqligi  va  haqqoniyligini 
baholashga asoslanishi k
o‘
rsatilishi kerak. 
 Qayd etuvchi qismda auditorlik tekshiruvi fikrni ifodalash uchun 
yetarlicha  asoslar  berishi  xususida  auditorlik  tashkilotining  tasdi
g‘
i 
berilishi kerak. 
Auditorlik xulosasining yakuniy qismida auditorlik tashkilotining 
tekshirilgan  moliyaviy-hisobot  tijorat  banki  moliyaviy-x
o‘
jalik 
faoliyatining  haqiqiy  holati  t
o‘g‘
risida  haqqoniy  tasavvur  berish-
bermasligi  va  moliyaviy  hisobot  qonun  hujjatlariga  muvofiqligi  yoki 
muvofiq emasligi xususidagi fikri ravshan bayon etilishi kerak. 
 Auditor  auditorlik  xulosasini  auditorlik  tekshiruvi  yakunlangan 
kun  bilan  belgilashi  kerak.  Auditor  auditorlik  xulosasini  tijorat  bank 
moliyaviy hisobotga imzo chekkan yoki uni tasdiqlagan sanadan oldin 
keluvchi kun bilan belgilashi kerak emas. 
 Auditorlik  xulosasiga  auditor  (auditorlar),  auditorlik  tashkiloti 
rahbari  imzo  chekishi  va  u  auditorlik  tashkilotining  muhri  bilan 
tasdiqlanishi kerak. 
Auditorlik xulosalarining quyidagi turlari mavjud
43
: 
a) ijobiy auditorlik xulosasi; 
b) salbiy auditorlik xulosasi. 
Ijobiy  auditorlik  xulosasi.
  Auditorlik  tashkiloti  tijorat  bankining 
moliyaviy hisoboti uning moliyaviy ahvolini haqqoniy yoritadi va tijorat 
banki amalga oshirgan moliyaviy va x
o‘
jalik operatsiyalari 
O‘
zbekiston 
Respublikasining  qonunchiligi  talablariga  muvofiq  degan  fikrga 
kelganda ijobiy auditorlik xulosasi tuzilishi kerak. 
Salbiy  auditorlik  xulosasi. 
Auditorlik  tashkiloti  tijorat  bankining 
moliyaviy  hisobotida,  agar  tijorat  banki  tomonidan  bartaraf  etilmasa, 
moliyaviy  hisobotdan  foydalanuvchilarni  chal
g‘
itishi  mumkin  b
o‘
lgan 
buzilishlar mavjud degan fikrga kelsa, salbiy auditorlik xulosasi tuzilishi 
kerak. 
                                                           
43
  70-sonli  AFMS 
“Moliyaviy  hisobot  to‘g‘risidagi  auditorlik  hisoboti  va  auditorlik  xulosasi”  O‘zbekiston 
Respublikasi Adliya Vazirligi 
№2844 2016
-yil 1-dekabr www.lex.uz 
 

---

243 
 
Tijorat bank amalga oshirgan moliyaviy va x
o‘
jalik operatsiyalari 
moliyaviy  hisobotda  haqqoniy  aks  ettirilgan,  lekin  qonunchilik 
talablariga muvofiq kelmaydigan hollarda ham salbiy auditorlik xulosasi 
tuziladi. 
Odatda  tijorat  bank  rahbariyatining  auditorlik  tashkilotining 
aniqlangan  buzilishlarni  bartaraf  etish  maqsadida  moliyaviy  hisobotga 
tuzatishlar  kiritish  t
o‘g‘
risidagi  fikriga  q
o‘
shilmasligi  salbiy  auditorlik 
xulosasini tuzishga sabab b
o‘
ladi. 
Tijorat  bank  auditorlik  tekshiruvi  davomida  aniqlangan 
buzilishlarni bartaraf etgan holda salbiy auditorlik xulosasi tuzilmaydi. 
 Auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortish. 
Auditorlik tekshiruvi 
hajmining cheklanganligi tufayli auditorlik tashkiloti moliyaviy hisobot 
t
o‘g‘
risidagi fikrni ifodalash uchun yetarlicha auditorlik dalillarini olishi 
mumkin  b
o‘
lmasa,  auditorlik  tashkiloti  auditorlik  xulosasini  tuzishdan 
bosh tortishi mumkin. 
 Auditorlik tekshiruvi hajmini cheklash 
–
 tijorat bank vakillari yoki 
uchinchi shaxslarning boshlab yuborilgan auditorlik tekshiruvini auditor 
auditorlik  xulosasini  tayyorlash  uchun  zarur  deb  hisoblagan  hajmda 
o‘
tkazishga t
o‘
sqinlik qilishga y
o‘
naltirilgan ochiqdan-ochiq harakatlari 
yoki harakatsizliklaridir. 
 Auditorlik xulosasini tuzishdan bosh tortish ariza shaklida b
o‘
lishi 
va 
“
Auditorlik  tashkilotining  auditorlik  xulosasini  tuzishdan  bosh 
tortishi  t
o‘g‘
risidagi  ariza
”
  deb  nomlanishi  kerak.  Arizaning  shakli  3-
ilovada keltirilgan. 
Auditorlik  xulosasi  kamida  uch  nusxada  tuziladi,  shundan  ikki 
nusxa auditorlik tekshiruvi buyurtmachisiga taqdim etiladi. 
Auditorlik  xulosasi  moliyaviy  hisobotdan  foydalanuvchilarga 
tushunarli b
o‘
lishi, auditorning ishonchi komil emasligi va (yoki)  rozi 
emasligi yuzaga keltirgan cheklashlarga doir k
o‘
rsatmalarni 
o‘
z ichiga 
olishi kerak.  
Auditorlik  xulosasi  ochiq  axborot  hisoblanadi,  undan  moliyaviy 
hisobotdan foydalanuvchilarning hammasi foydalana olsin. 
Auditorlik xulosasi tegishli moliyaviy hisobotlar bilan birgalikda 
tijorat bank 
tomonidan e’lon
 qilinishi mumkin. 

---

244 
 
Auditorlik  xulosasi  uchun  javobgarlik. 
Auditorlik  tekshiruvini 
o‘
tkazmasdan  tuzilgan  yoki  auditorlik  tekshiruvi  natijalari  b
o‘
yicha 
tuzilgan, lekin auditorlik tekshiruvi davomida auditor (auditorlar) olgan 
tijorat bankining hujjatlari mazmuniga muvofiq kelmaydigan auditorlik 
hisoboti va auditorlik xulosasi qasddan yol
g‘
on hisobot va xulosa deb 
hisoblanadi. 
 Qasddan  yol
g‘
on  auditorlik  hisoboti  va  auditorlik  xulosasini 
tuzish qonun hujjatlarida belgilangan javobgarlikni keltirib chiqaradi. 
Tijorat  bank  bilan  auditorlik  tashkiloti 
o‘
rtasida  yuzaga  kelgan 
nizolar qonun hujjatlarida belgilangan tartibda hal etiladi.