8. Texnika muzeyi.
9. Praga shahar muzeyi.
10. Praga arxeologiya muzeyi va boshqalar.
Adabiyoti.
IX asrda paydo bo‘lgan
chex yozuvi dastlabki eski
slovyan tilida rivojlandi. Bunda aka-uka Kirill va Mefodiylaming
m a’rifatparvalik faoliyatlari muhim rol o ‘ynaydi. Buyuk Moraviya
davlati ag‘darilgach, lotin tili yoyildi. Pragalik Kozmaning “Chex
xronikasi” asari (1125) lotin tilida yaratilgan yirik asar hisoblanadi.
Dalimil Mezerjitskiyning XIV asr boshlarida yaratgan “Dalimil xro
nikasi” asari chex tilidagi qadimiy adabiy yodgorlikdir.
M e’morchiligi va tasvriy san’ati.
Chexiyada paleolit davri
haykalchalari, neolit davriga oid
keramika va boshqa buyumlar
saqlanib qolgan. Katolitsizm qabul qilingach, Vizantiya, G ‘arbiy Yev-
ropadagi kabi toshdan cherkovlar qurildi (Staremesto yaqinidagi ibo-
datxonalar harobalari). Pragadagi avliyo Vita ibodatxonalari, taxminan
930-yilda qurilgan. XI-XII1 asrlarda roman uslubi shakllandi. XIII-XV
asrlarda m e’morchilikda gotika uslubi ravnaq topdi (Pragadagi avliyo
Vita soborining sharqiy qismi). XVI asming ikkinchi yarmida Chex-
iya m e’morchiligida U yg‘onish davri uslubi unsurlari paydo bo‘ldi.
(Pragadagi Belveder saroyi taxminan 1536). XVII asming ikkinchi
yarmidan borokko uslubidagi saroylar qurila boshladi (Kllam Gallasov
saroyi). XVIII asming oxiri XIX asrning boshlarida m e’morchilikda
klasitsizmdan so‘ng eklektika mhidagi “milliy romantika” yo‘nalishi
qaror topdi (Pragadagi Milliy muzey 1884-1890, m e’mor Y.Shchults).
XIX asming oxiri XX asming boshlarida m e’morchilikda modem us
lubi o ‘m iniratsionalizm egalladi. 1920— 1930-yillar m e’morchilikda
funksionalizm milliy maktabi shakllandi (Gradets Klanova shahrida-
gi Y.Gocher inshootlari). Haykaltaroshlikda
ham yuksak yutuqlarga
erishildi. 1950-yillar Pragada yaratilgan chex xalqining milliy qahra-
moni Yan Jijka, rassom Y.Manes haykallari (haykaltarosh B.Kaofka)
bundan tashqari, yozuvchi B.Nemsova haykallari, V.Makovskiyning
“Yangi asr” kompozitsiyasi ayniqsa diqqatga sazovor. 1945-yildan
keyin turar joylar, jamoat markazlari, yangi m a’muriy va madaniy in
shootlar qurilishi avj oldi. Jumladan, Brno
shahridagi xalqaro mashi-
nasozlik yarmarkasi majmui (m e’morlar: Aleks, F.Lederer). Eshted
tog‘idagi teleminora va mehmonxonani aytib o ‘tish mumkin. 1970 —
1980-yillarda Pragada “Internatsional” mehmonxonasi (m e’morlar:
K.Filsak, I.Shvets) faoliyat yuritgan.
Chexiyada zargarlik buyumlari tayyorlangan. XI-XIII asrlarda
devoriy suratlar, miniatyuralar paydo bo‘ldi. XIII asr o ‘rtalari, XV
asrning ikkinchi yarmida gotika uslubi ravnaq topdi. XIV asr ikkinchi
yarmida portret yaratish san’ati rivojlandi.
XIV asr oxiri XV asrning
boshlarida Chexiya tasviriy san’atida amaliy bezak san’ati ( badiiy
shish, vitraj, mozaika, zargarlik buyumlari) keng yoyildi. XVII-XVIII
asr tasviriy san’ati borokko uslubida rivojlanishi bilan birga, unda re-
alistik va demokratik yo‘nalishlar namoyon bo‘ldi. Bu davrda haykal-
taroshlardan M.B.Braun va F.M .Brokof mashhur b o ig an .
XVIII asr
o ‘rtalarida rassomchilik va haykaltaroshlikda rokkoko va klassiksizm
unsurlari paydo bo‘ldi. XVIII asr oxiri XIX asr boshlarida Chexiya
san’atida klassitsizm va romantizm bilan birga, realistik tendensi-
yalar yoyildi.
Rassomlar milliy, tarix, o ik a tabiatini tasvirlash mav-
zuida asrlar yaratdilar. XIX asmig oxirgi choragida rassom M.Alesh,
haykaltarosh Y.V.Mislbek ijodi rivojlandi. Bu davrda grafika modem
uslubida taraqqiy etdi, haykaltaroshlikda Ya.Shtursa
asrlari ajralib
turdi. XX asr boshlarida avagardizm vakillari B.Kubishta, E.Filla,
A.Proxaziya, Ya.Zraviy, R.Kremlichka ijod qildilar. 1918-yil mustaqil
Chexoslavakiya davlati tashkil topgach, milliy madaniyatni rivojlan-
tirish imkoniyati paydo b o id i. K o‘p avangardchi rassomlar o ‘z asar-
larida real voqelikni aks ettirdilar (V.Novak, O.Kubin, Y.Chapek,V.
Rabas). Ayrim rassomlar ishchilar sinfi kurashini haqqoniy tasvirladi-
lar (K.Golan, K.Shtika rangtasvir asarlari, K.Pokomiy, Lauda haykal-
lari, F.Bidlo, V.Silovskiyning grafik asarlari). XX asrning 20-30-yil-
larida chex san’atida ijtimoiy-tanqidiy yo‘nalish shakllandi. 1945-
yil Chexoslavakiya nemis — fashistlardan ozod etilgach,
rassomlar
E.Filla, A.Paderlik, V.Sedlichek, haykaltaroshlardan: V.Makovskiy,
K.Liditskiy, K.Pokorniy samarali ijod qildilar. Bu davrda m onu
mental bezak turlari rivojlandi. 1970 — 1980-yillar san’atkorlari
orasida A.Zabravskiy, R.Kolarj, Y.Broj kabi rassom va grafiklami,
I.Milovskiy, A.Aksman kabi haykaltaroshlarni ko‘rsatish mumkin.
Bu davrda amaliy bezak san ’ati turlari keng yoyildi76.
Chexiya madaniyati boy xalq ijodi, maishiy mehnat, m a
rosim raqslari asosida rivojlanib keldi. Cholg'u asboblari — fuyar,
volinka, nay, truba, sitra, arfa. IX asrdan
professional diniy hamda
dunyoviy musiqa ijodi taraqqiy etdi. XV asrda “guschilar m usiqasi”,
polifoniya rivojlandi. XVI-XVII asrlarda maktab teatri, ayniqsa,
havaskorlik teatrlari ko‘plab paydo b o id i. 1737-yil Pragada birin
chi doimiy teatr binosi - “Teatr-Kotsu” qurildi. 1786 — 1789-yillar
“Bouda” teatrida chex tilidagi truppa ishlay boshladi. XIX asm ing
birinchi yarmida chex dramaturgiyasida YA.Shtepanek V.Klitsper,
Y.K.Tilning asarlari paydo b o id i.
Do'stlaringiz bilan baham: 
