O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol

Demonkim,  ko'ngli  pok-u  к о ‘zi  pok,

Tili  pok-u,  s o ‘zi  pok-u  o'zi  pok.

Munungdek  tiynati  pokiga  loyiq,

Duosin  aylabon  poki  xaloyiq2.

Ba’zi  tadqiqotchilar  musulmon  falsafasida  «barkamol  inson» 

iborasini,  ilk  bor  tasavvuf  falsafasining  tadqiqotchilaridan  biri 

Boyazid  Bistomiy  ishlatgan,  deb  xabar  beradilar.  Boyazid  Bis- 

tomiy  barkamol  inson  tushunchasini,  Olloh  ishqi  yolida  ilohiy 

haqiqatga  erishgan  orif  insonni  «al  inson  al  komil»,  deb  atagan 

deya  tushuntiradilar.  Yana  boshqa  birovlar,  barkamol  inson  tushun­

chasini  birinchi  bo'lib,  Muhiyiddin  Arabiy  tadqiq  qilgan,  deb 

ta’kidlaydilar3.

Alisher  Navoiy,  shubhasiz,  barkamol  inson  to ‘g‘risidagi 

Boyazid  Bistomiy,  Muhyiddin  Arabiy,  Aziziddin  Nasafiy  qa­

rashlarini  rad  etmaydi,  balki  uni  har  tomonlama  rivojlantiradi.

1  Alisher  Navoiy.  Arba’in  hadis.  Qirq  hadis.  Toshkent,  1991,  5-bet.

2  Alisher  Navoiy.  Mukammal  asarlar  to ‘plami.  8-tom .  Toshkent,  1991,  72~bet.

3  Haqqulov  I.  Zanjirband  sher  qoshida.  Toshkent,  1991,  207—212-betlar.

267

---

Navoiyning  tushuntirishicha,  inson  barkamol  bo‘lmog‘i  uchun, 

eng  awalo,  o‘zidagi  badaxloq  qiliqlarni  tugatish  bilan  jiddiy 

shug‘ullanmog‘i  darkor: