O zbekiiton fayi a L l I lari 4illiy jamiyaii nashkiyol


  Xorijizm  tarafdorlarining  ko‘pchiligi  IX  asrga  kelib,  ummaviy  va  abbosiy



Download 10,33 Mb.
Pdf ko'rish
bet114/412
Sana12.09.2021
Hajmi10,33 Mb.
#172143
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   412
Bog'liq
Inson falsafasi. Choriyev A

1  Xorijizm  tarafdorlarining  ko‘pchiligi  IX  asrga  kelib,  ummaviy  va  abbosiy 

xalifalar  tom onidan  qirib  tashlandi.

136


ulug‘langanligi  uchun  ham  ismoilizm  erkin  fikrlovchi  ziyolilar 

orasida  keng  tarqaldi.

IX 

asr  oxirida  ismoilizm  tarkibida  qarmatlik  ta’limoti  paydo 



bo'ldi.  Qarmatlikning  asosida  fuqarolami  barcha  zulmlardan  ozod 

etuvchi  «Yashirm  imom»  g‘oyasi  yotar  edi.  Ular  islom  dini  va 

shariati  qonunlari,  qoidalarini  bajarishni  istamadilar.  Fuqaro- 

larning  tengligi  va  ijtimoiy  adolat  g‘oyalarini  har  tomonlama 

qo‘llab-quwatladi lar1.

Shiizm  tarkibida  VII—IX  asrlarda  shakllangan:  xorijizm,  is­

moilizm,  qarmatlik  ta’limotlarida  shubhasiz  islomgacha  bo‘lgan 

zardushtiylik,  moniylik,  mazdakizm  ta’limotlarining  ham  ta’siri 

bor  edi.  Bu  ta’limotlarda  zulm  va  tengsizlikka  qarshi  kurash, 

umuminsoniy  axloq,  ijtimoiy  adolat  normalari  va  prinsiplariga 

asoslangan  farovon  turmush  to‘g‘risidagi  fikr-mulohazalarda  umu- 

miylik,  o‘xshashlik  ham  mavjud  edi.

M a’lumki,  sunniylik  VIII  asrning  ikkinchi  yarmida  Arabis- 

tonda  vujudga  kelgan  edi.  VIII  asrga  kelib  arab  xalifaligi  Sharq- 

dagi  kuchli  rivojlangan  imperiyaga  aylanishi  bilan  sunniylikka 

e’tiqod  qiluvchi  kishilar  soni  uzluksiz  ortib  bordi.  Sunniylikning 

g'oyaviy  ta ’sir  doirasini  kengayib  borishi  bilan  uning  tarkibida 

to‘rtta  asosiy  maktab  (mazhab):  hanafi’ya,  hanbali’ya,  shofi’ya, 

maliki’ya  vujudga  keldi.  0 ‘sha  to ‘rt  asosiy  maktab  namoyandalari 

orasida  sunniylikning  g‘oyaviy-nazariy  asoslari  hisoblangan  Qur’oni 

Karim  qoidalari,  Hadisu  Sharif  talablarini  amaliyotga  tatbiq  etish 

borasida  erkin  fikrlash  masalalari  yuzasidan  bahs  va  munozaralai 

avj  olib  ketdi.  Chunonehi,  ibn-Hanbal  asos  solgan  hanbali’ya 

maktabi  tarafdorlari  Qur’oni  Karim  qoidalari,  Hadisi  Sharif 

talablari,  shariat  norirtalarini  har  bir  musulmon  bandasi  so'zsiz 

bajarishi  zarur.  Ushbu  masalalar  yuzasidan  erkin  fikr  yuritishni 

qoraladilar.

Malik  ibn-Onas  Abu-Abdulloh  (721—795-y.)  asos  solgan 

maliki’ya  maktabining  tinglovchilari  Qur’onh  Karim  qoidalari, 

Hadisi  Sharif  talablarini  ratsionalistik  asosda,  ya’ni  aql  im-




Download 10,33 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   110   111   112   113   114   115   116   117   ...   412




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish