O ‘zbek tili va adabiyoti fakulteti “Himoyaga tavsiya etilsin” Fakulteti dekani

18 Н. Хртамов. Б. Саримсо^овнинг асари
30

---

bet). “Romanda olamning yaxlit falsafiy konsepsiyasi” b o ‘lishi shart bo‘lsa, bu 
hodisaning bir qismi(parchasi)ni bir-ikki qahramon taqdiri misolida yechilishi 
povest 
uchun 
yetarlidir. 
Faqatgina 
hayotiy 
voqealar 
tasviridan 
katta 
umumlashmalar chiqarish, muayyan davr hayot tarzidan gumanizm falsafasini 
yorqin e ’zozlash pafos darajasiga ko‘tarilishi kerak. Shu sabab V.Belinskiy: 
“Povest ham ayni romanning o‘zginasidir, faqat kichik hajmdadir, asarning hajmi 
mazmunning hajmi va mohiyatiga qarab belgilanadi” 19, - degan edi “Poeziyaning 
xil va turlarga bo‘linishi” maqolasida.
Povestda syujet ham, konflikt ham, kompozitsiya va boshqa unsurlar ham 
qissaga nisbatan ixchamroq bo‘ladi, tezroq suratda rivojlanadi, realizm yetakchilik 
qiladi va chuqurroq ifodasini topadi. Asardagi asosiy personajlarning hayotlarida 
yuz bergan bir qator tipik voqealar siqiq tarzda, ko‘pincha, bitta yetakchi syujet 
yo‘nalishiga asoslangan holda yoritiladi. Jumladan, G ‘.G‘ulomning “Yodgor” 
povestida Jo ‘ra xarakterining shakllanishi bilan bog‘liq voqealar tasvirlanadi, 
barcha voqealar, Yodgor, Saodat, Mehrixon, Abdug‘ani, Obid, Umar aka kabi 
obrazlar - qahramon Jo ‘ra xarakterining tipik xususiyatlarini ochishga, asardagi 
insoniylik g ‘oyasini bo ‘rttirib ko‘rsatishga bo‘ysinadi. G ‘afur G ‘ulomning “Shum 
bola”, 
S.Ayniyning 
“Sudxo‘rning 
o ‘limi”, 
A.Qahhorning 
“Sinchalak”, 
O ‘.Hoshimovning “Dunyoning ishlari”, N e’mat Aminovning “Bir asr hikoyati” 
povest janrining yetuk namunalari sanaladi.
Bitiruv malakaviy ishimizning qissalar tahlilini takomillashtirish bilan 
bog‘liq bo ‘lgan qismida Chingiz Aytmatovning “Oq kema” qissasi tahliliga 
alohida to ‘xtalishga qaror qildik.
Eng avvalo, o ‘quvchilarning asar matni bilan to ‘liq tanishgan yoki 
tanishmaganligini tekshirish uchun 
“Mushohada” 
usulidan foyalaniladi. Har ikki 
guruhga asarni turli joylaridan parchalar beriladi. Ushbu parchalar guruhda 
muhokama qilinib, asarning qaysi qismi ekanligi, asarda ushbu parchaning qanday