O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

H is-ruyg‘u  yo k i  hissiy  xotira.
  B u  x o t i r a   h is -tu y g ‘u la r, 
ru h iy   k e c h i n m a l a r ,   hissiyotlar  b i z n i n g   e h ti y o j la r i m iz   va 
qiziqishlarim iz q a n d a y  q o n d irila y o tg a n lig id a n ,  atrofim izdagi 
narsa  va  h o d is a la rn in g   xususiyatiga  m u n o s a b a t l a r i m i z   q a y  
tarz d a am a lg a  oshirilayotganligidan d o i m o  x a b a r b e r ib  turish 
im k o n iy a tig a   ega.  S h u n in g   u c h u n   h a r   b i r   kishining  h a y o ti 
va faoliyatida  hissiy xotira turi j u d a  k a tta   a h a m iy a t kasb etadi.
16  Psixologiya 
241
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

V o q e lik d ag i  n a r s a   va  h o d isalard a ,  o ‘z im iz g a   b o 'lg a n  
m u n o s a b a t l a r i m i z d a n   kelib  c h i q a d i g a n   y o q im li  h a m d a  
y o q im siz  k c c h i n m a l a r n i   esda  qo ld irish ,  e s d a   saqlash,  esga 
tushirish d an   ib o ra t  x o tira   turi  hissiy xotira,  d e b   ataladi.  U lar 
r u h i y a tim iz d a   k e c h i r g a n ,   m a ’nav iy atim izg a  t a ’sir  qiluvchi, 
x o t i r a m i z d a   s a q l a n i b   q o lg a n   h i s - t u y g ‘u ,  e h t i r o s ,   a l a m , 
a r m o n   k a b i l a r   j o n l a n i s h i d a   h a r a k a t g a   u n d o v c h i   yoki 
o ‘t m is h d a   salb iy   k e c h in m a la rg a   ega  b o l g a n   h a r a k a tla rd a n  
sa q la b   t u r u v c h i   s i g n a l  ta rz id a   n a m o y o n   b o l a d i .   O 'z g a  
kishilarning ru h iy   holatig a  h am d ard  b o l i s h ,   bevosita voqelik 
m o h iy atig a  o s h n o l i k ,   kitob,  s a n 'a t,  k i n o ,  t e a t r   q a h r a m o n -  
lari  bilan  b irg a lik d a   q a y g ‘urish  singari  in so n   tu y g'ulari  hissiy 
yoki  h i s - t u y g ‘u   x o tira sig a   asoslanadi.
Hissiy x o tira  o ‘z in in g  vujudga  kelish  xususiyati,  tezligi — 
d in a m ik a s i,  d a v o m iy lig i  bilan  x o tira n in g   b o s h q a   tu rla rid a n  
m u a y y a n   d a r a j a d a  ajralib  turadi.  H a r  qaysi  o d a m g a  tu rm u s h  
tajribasidan  m a ' l u m k i ,   q a c h o n la rd ir  o lq ig a n   k ito bla ridan, 
t o m o s h a   q i l g a n   k i n o f i l m l a r i d a n ,   s p c k t a k l l a r i d a n   fa q a t 
, , t a a s s u r o t l a r “ g i n a   b o g 'l a n i s h l a r   z a n j i r i n i   y e c h i s h n i n g  
dastlabki  t u g u n i   sifa tid a   n a m o y o n   b o l a d i .   S h u n in g   u c h u n  
hissiy xotira  ijtim o iy  ah a m iy a t  kasb etib,  u m u m iy lik ,  alohida 
o lin g an   o d a m l a r   kayfiyatlari  bir-b irla rig a  o lxshashligi,  iliq 
ruhiy  m u h i tn i   v u j u d g a   keltirish  yoki  n o x u s h   k e c h in m a la r  
toMqinini  v u j u d g a   keltirish  e h tim oli  t o ‘g ‘risida  m u lo h a z a  
y u ritilayotganligi  belgisi  sifatida  ijtim oiy,  g u ru h iy , ja m o a v iy  
b a r q a r o r   y o k i   b e q a r o r   k a y f i y a t n i   v u j u d g a   k e l t i r a d i .  
O m m a v i y   k a y f iy a t  (s h o d lik ,  g La m - g ‘u ss a ,  b e z o v ta la n is h  
kabilar)  s h u   t a r z d a g i   ehtiros,  affekt,  stress,  shijoat  singari 
k e c h i n m a l a r n i   k e ltirib   c h iq a ra d i  h a m d a   u la r n i   x o tira d a  
saqlanishga y o r d a m   b eradi,  zaruriyat t u g lilganda jonlanishga 
o kz  t a ’sirini  o 4 k a z a d i .