O zbek iston respublikasi oliy va 0 ‘rta maxs*js ta’lim vazirligi

Farqlash: jism larning  issiqlik  o ktk azuvchanligi  —  tem ir 
va yung.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---

Harorat sezgilari: a)  tashqi q o ‘zg‘atuvchilar; b) orgaiffom 
ichida  q o 'r q is h d a n   — qo n   tomiri  torayadi,  uyalishdan  — 
qon  to m iri  kengayadi. 
i
M uskul-harakat  sezgilari  va  statik  sezgilar
M u s k u l-h a ra k a t  sezgilari  m o to r   sezgilari,  goho  kines- 
tetik  sezgilar  d e b   nom lanib,  ularga  o g ‘irlikni,  qarshilikni, 
o r g a n l a r   h a r a k a t i n i   bilish   s e z g ila r i  k ira d i.  U l a r n i n g  
organlari  — gavda  muskullari,  paylar,  b o lg ‘imlardan  ibo- 
ratdir.  O rg a n la rn in g   tarkibida  sezuvchi  nervlarning  chekka 
tarm oqlari  m avjud b o l ib ,  ularning t a ’sirida harakat va Statik 
sezgilar v uju d g a   keladi.
M u s k u l-h a ra k a t  sezgilarining  fizik  sababi  muskullarga 
t a ’sir  e t u v c h i   n a rs a la r n in g   m e x a n ik   tazyiqi  va  gav d a  
harakatlaridir.
Statik  sezgilar  gavdaning  fazodagi  holatini  sezish  va 
m uv o za n a t  saqlash  sezgilaridir.
G a v d a n i n g   fazodagi  h o latin i  bilish  va  m u v o z a n a t 
saqlash  sezgisi  u c h u n   ichki  quloqdagi  vestibulär  apparat 
r e ts e p to r   v azifasini  bajaradi.  V e s tib u lä r  a p p a ra t  q uloq 
dahlizi  va  y arim doira  kanallardan  tashkil  topgan  bo'ladi. 
Sezuvchi  ne rv  tarm oqlari  esa gavdaning fazodagi  harakatini 
va holatini boshqaradi. Gavda muvozanatini saqlashda otolitlar 
a l o h i d a   a h a m i y a t   kasb  etib,  u l a r   e n d o l i m f a d a   s u z ib  
yuradigan  m a y d a  ohaktosh  kristallaridan  tashkil  topgandir.
O d a td a ,  org an izm  avtomatik  ravishda refleks y o ‘li bilan 
m u v o za n a t  saqlaydi.
O rganik  sezgilar
O r g a n ik   sezgilarning  retseptorlari  ichki  organlarda: 
qizilo‘n g a c h ,  m e ’da,  ichak,  qo n   tomirlari,  o ‘pka  va  shu 
kabilarda jo ylash gan b o l a d i .
Ichki  o rg a n la rd a g i  ja r a y o n la r   o rg an ik   sezgi  retsep- 
to rla rin in g   q o ‘z g ‘a tu v c h ila n d irla r.  U la r   quyidagilardan 
iboratdir:
a)  o g 'r iq   sezgilari;
b)  x u s h   t u y g ‘ular;
d)  n o x u s h   t u y g ‘ ular.
www.ziyouz.com kutubxonasi

---