Pedagogik psixologiya — t a ’lim va tarbiya m u a m m o
larini tadqiq qiladigan psixologiya sohasidir. P e d a g o g ik
psixologiya shaxsning m aqsadga muvofiq rivojlanishi, bilish
faoliyatining va shaxsda ijtimoiy, ijobiy sifatlarni ta r b iy a -
lashning psixologik m u a m m o la rin i o ‘rganadi. P ed a g o g ik
p s ix o lo giyaning m aqsadi — o kq itis h n in g o q i lo n a riv o j-
lantiru v ch i t a ’sirini, s h a rt-s h a ro it va boshqa p sixologik
o m illardan kelib c h iqq an h o ld a kuchaytirishdir. Pedag og ik
psixologiya XIX asrning ikkinchi y arm id a ijtimoiy t a r a q -
qiyotning ta ’sirida vujudga kelgan. Eksperimental psixologiya
tadqiqotchilari pedagogik psixologiya rivojlanishiga katta hissa
q o'shg anlar. Bundan tashqari, pedagogik psixologiyaning
www.ziyouz.com kutubxonasi
fan sifatida taraqqiy etishiga o ‘sha davrdagi psixologik yo ‘na-
lish lar ha m o ‘z ijobiy t a ’sirini k o ‘rsatgan. Bixevioristik
psixoiogiya yo‘nalishi tarbiyachi va o ‘qituvchiga tashqi muhit
t a ’sirini pedagogik psixoiogiya uchu n asos qilib oladi. U lar
tash q i m u hit q a n c h a lik ijobiy t a ’sir qiluvchi omil b o ‘lsa,
y a ’ni qulay s h a rt-sh a ro it vujudga kelsa, d e m ak, shaxsning
tarb iy a la n is h i s h u n c h a l i k ijobiy k e c h ad i, d e g a n fïkrni
aytadilar.
Hozirgi zamon pedagogik psixologiyaning rivojlanishida
in s o n n in g individual psixologik farqlari, ijtimoiy-tarixiy
tajribalar t a ’siri h a m d a bo sh q a o d a m la r o ‘rtasidagi m ulo-
q o t, m u o m a la t a ’siri borligi, shuningdek, yan a bir qa to r
o m illa rd a shaxsni rivojlantiruvchi t a ’lim orqaü o'q itish va
tarbiyalash yotishi t a ’kidlanadi. Pedagogik psixologiyani
shartli ravishda bir n e c h a turga ajratish m um kin : a) t a ’lim
p s ix o lo g iy a s i; b ) t a r b i y a p s ix o lo g iy asi; d ) o kq i tu v c h i
psixologiyasi; e) oliy t a ’lim va maktab t a ’limi psixologiyasi
kabilar.
T ib b iy o t p six o lo g iy a si — k a s a lla rn in g d a v o la n i s h i,
g i g iy e n a , p r o fila k tik a , d ia g n o s tik a j a b h a l a r i n i ta d q iq
qiluvchi psixoiogiya sohalaridan iborat. Tibbiyot psixo-
lo g iy a s id a t a d q i q o t l a r tiz im ig a k a sallik n in g k e c h is h i,
u la rn in g shaxs psixologiyasiga t a ’siri qonuniyatiari, inson
ning kasaldan sog‘ayishiga mikrosotsial g u ru h n in g t a ’siri
o krganiladi. Tibbiyot psixologiyasi o ‘z ichiga klinik psi-
x o lo g iy a , p a to p s ix o lo g iy a , n ey rop six o logiya, s o m a t o -
psixologiya kabi boMimlarni qam rab oladi. Tibbiyot psixo
logiyasi tarkibiga psixoterapiya sohasini h am kiritadilar.
Tibbiyot psixologiyasi, asosan, kasallikni davolashning
in so n psixologiyasiga t a ’sirini tadqiq qiladi. In son nin g
psixologiyasiga ijobiy t a ’sir qiluvchi, shuningdek, davola-
n ish n i tez lash tiru v c h i ijobiy davolash m u h itin i tashkil
qilish tibbiyot psixologiyasining asosiy muammosidir. Psixik
h o d i s a l a r bilan m iy a fiziologik tuzilishlari o ‘rtasidagi
nisbatni o ‘rganadigan so h a — neyropsixologiya hisoblanadi.
D o r iv o r m o d d a la rn in g kishi psixik faoliyatiga t a ’sirini
tekshiradigan soha — psixofarmokologiyadir. Bem orlarni
26
www.ziyouz.com kutubxonasi
davolashda psixik jih a td a n salomatligini t a ’m in la s h c h o ra -
tadbirlari tizim ini ishlab chiqish bilan psixoprofilaktik a
s h u g ‘ullanadi.
Download Do'stlaringiz bilan baham: |