O zbek isto n respublikasi sog liqni saqlash


(arteriola  glomerularis



Download 12,23 Mb.
Pdf ko'rish
bet12/383
Sana28.05.2022
Hajmi12,23 Mb.
#613095
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   383
Bog'liq
Ahmedov. anatomiya 2 jild

(arteriola 
glomerularis
efferens) 
chiqadi. 
Kop­
tokchadan chiqqanidan keyin olib ketuvchi arteriola kapillarlarga 
bo‘linib, buyrak naychalarini o ‘raydi va ulardan vena kapillarlari 
hosil bo ‘ladi.
Kapillar koptokchalardan chiquvchi arteriolaning o‘lchami kichik 
boigani uchun koptokcha kapillarlarida bosim oshishi natijasida qon- 
dan suyuqlik ajralib Shumlyanskiy-Boumen kapsulasiga o ‘tadi va 
unda bir sutkada ( 1 5 0 - 180 litr) birlamchi siydik hosil bo‘ladi. Buy­
rak koptokchasida arteriola kapillarga bo‘linib, undan arteriola hosil 
boiishini 
buyrakning ajoyib qon tomir to ‘ri
(rete mirabili) 
deb ataladi.
16


Shumlyanskiy-Boumen kapsulasida hosil bo ‘lgan birlamchi 
siydik nefron naychalaridan o ‘tganida undagi suyuqlik naychalar 
devoridagi vena kapillarlariga qayta so‘riladi va qo‘shuvchi 
naychada (
1 - 2
litr) ikkilamchi siydik hosil bo ‘ladi.
Buyrakning m ag‘iz moddasida ravoqsimon va bo ‘laklararo 
arteriyalardan to ‘g ‘ri arteriolalar 
(arteriolae rectae) 
chiqib, buyrak 
piramidasini qon bilan ta ’minlaydi. Po‘stloq moddaning kapillar 
to‘ridan hosil bo ‘lgan venullalar o ‘zaro qo‘shilib, bo ‘lakchalararo 
venalami 
(w.interlobullares) 
hosil qiladi. Ulaming qo‘shilishidan 
hosil bo‘lgan yoysimon venalar (vv. 
arcuatae) 
b o ‘laklararo venalarga 
(vv. 
interlabares) 
o ‘tib ketadi. Ular esa buyrak bo‘shlig‘ida o ‘zaro 
qo‘shilib, buyrak venasini hosil qiluychi yirik venalarga aylanadi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloq buyragi nisbatan katta va yumaloq shakl- 
dabo‘ladi (205-rasm).
205-rasm. Chaqaloq buyragi va buyrak usti bezi. Old tomondan
ko‘rinishi: 
1-v. cava inferior; 2-aorta abdominalis; 3-v. suprarenalis sinistra; 
4-glandula suprarenalis sinistra; 5-facies anterior 6,11—lobuli renalis; 7-ureter 
sinister; 8-a. renalis sinistra; 9-a. renalis dextra; 10-ureter dexter; 12-v. renalis 
dextra; 13-v. renalis sinistra; 14-glandula suprarenalis dextra; 15-v. suprarenalis 
dextra.


U bo‘laklardan iborat bo‘lib, po‘stloq qavati yaxshi rivojlanmagani 
uchun yuzasi g ‘adir-budur. Buyrakning bu holati 2-3 yil davomida 
asta-sekin yo‘qolib ketadi.
Uning o ‘rtacha uzunligi 4,2 sm, kengligi uchlari sohasida 2,2 sm, 
darvoza sohasida 1,5 sm, og‘irligi esa 12 g. Chap buyrak o‘ngiga 
nisbatan katta. 
Yangi tug‘ilgan chaqaloq buyragining po‘stloq 
moddasini qalinligi o‘rtacha 
2
mm bo‘lsa, m ag‘iz moddasiniki 
8
mm 
bo‘lib, ulaming bir-biriga nisbati 1:4.
Yangi tug‘ilgan chaqaloq buyragining yuqori uchi XII ko‘krak 
umurtqasining yuqori qirrasi sohasida joylashsa, pastki uchi IV 
bel umurtqasining pastki qirrasi sohasida joylashadi. 
0
‘n ikkinchi 
qovurg‘a chap buyrakning yuqorigi uchini kesib o ‘tsa, o ‘ng buyrak­
ning yuqorigi uchi 
1 2
qovurg‘aning pastki qirrasiga to ‘g ‘ri keladi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloq buyragi uch qavat g ‘ilof bilan o ‘ralgan. 
Buyrak fassiyasi qorinparda orqa fassiyaning yupqa varag‘idan 
iborat.
Buyrakning yog‘ g ‘ilofi yo ‘q. Buyrakning fibroz g ‘ilofi yupqa 
biriktiruvchi to ‘qimadan iborat b o ‘lib, buyrak parenximasiga 
yopishib turadi va oson ajraydi. Emizikli davrda buyrak oicham lari
1,5 marotaba kattalashib, og‘irligi 37 grammga yetadi. Bu davrda 
yog‘ g ‘ilofi yaxshi taraqqiy etmagani uchun buyrak harakatchan 
bo ‘ladi.
Buyrakning o ‘sishi, asosan, bola hayotining birinchi yili, 5-9 
yoshlar va 16 - 19 yoshlarda uning po ‘stloq moddasining o ‘sishi 
hisobiga b o‘ladi. Bu davrlarda buyrakning p o ‘stloq moddasining 
qalinligi 4 marta, m ag‘iz moddasi esa faqat 2 marta kattalashadi.
Buyrakning fibroz g ‘ilofi 5 yoshda yaxshi bilinib, 10 - 14 
yoshlarda uning tashqi qavatida silliq mushak tolalari soni ko ‘payadi 
va kattalamikiga o ‘xshash b o ‘ladi. Buyrakning yog‘ g ‘ilofi 
bolalikning birinchi davrida pay do b o ‘lib, asta-sekin qalinlashadi va 
7 yoshda yaxshi bilinadi.


/
206-rasm. 13 yoshii qiz bolaning siydik va tanosil a’zolari:
l-venae hepatici; 2-v.cava inferior; 3-a. phrenica inferior sinistra;
4-esophagus; 5-truncus coeliacus; 6-a . splenica; 7-glandula suprarenalis sinistra;
8-v. renalis sinistra; 9-a. renalis sinistra; 10-ren sinister; 11-ureter sinister; 
12-a. ovarica sinistra; 13-pars abdominalis aortae; 14—a. iliaca comminis sinistra;
15-v. iliaca communis sinistra; 16-a. iliaca externa sinistra; 17-a.iliaca intema 
sinistra; 18,24—tuba uterina; 19,23-ovarium; 21-uterus; 22-vesica urinaria; 25-a. 
iliaca externa dextra; 26-a. iliaca intema dextra; 27-a. iliaca communis dextra; 
28-ureter dexter; 29-v. cava inferior; 30-ren dexter; 31-a. renalis dextra; 32-v. 
renalis dextra; 33-a. mesenterica superior; 3 4 - glandula suprarenalis dextra; 35-a. 
hepatica communis; 36-v. suprarenalis dextra; 37-a.phrenica inferior dextra.
19


Buyrak fassiyasi varaqlari yupqa bo ‘lib, yoshga qarab qalinlashib 
boradi. Yoshga qarab buyrakning joylashishi ham o ‘zgaradi. 
Umurtqalar tez o ‘sgani uchun birinchi yilning oxirida uning yuqori 
uchi XII umurtqa tanasining o ‘rtasida bo ‘Isa, pastki uchi yarim 
umurtqa yuqori joylashadi. 7 yoshdan so‘ng buyrakning umurtqa 
pog‘onasiga nisbati kattalamikiga o ‘xshab qoladi.
Emizikli davrda buyrakning bo'ylam a o ‘qi umurtqa pog‘onasiga 
parallel joylashgan b o is a , 5 - 6 yoshda uning yuqori uchi bir-biriga 
yaqinlashadi.
Yangi tug‘ilgan chaqaloqning buyrak jom i keng, ampula shaklida 
bo‘lib, ko‘pincha buyrak tashqarisida joylashadi. U 3 yoshlarda 
buyrak to‘qimasi ichiga kiradi.
Uning devorida b o ‘ylama va halqasimon y o ‘nalishdagi mushak 
qavatlari paydo b o ‘lib, ular siydikni buyrak jom idan haydash va 
siqish vazifasini bajaradi.

Download 12,23 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   8   9   10   11   12   13   14   15   ...   383




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish