O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy


iMashq  va  o ‘rgatish  m etodlari



Download 4,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet93/158
Sana18.08.2021
Hajmi4,55 Mb.
#151001
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   158
Bog'liq
'pedagogika

iMashq  va  o ‘rgatish  m etodlari
Mashq  bolalar  faoliyatini  oqilona,  maqsadga  muvofiq  ravishda 
va  har  tomonlam a  tashkil  qilish,  ularni  axloq  mezonlari  va  xulq- 
atvor  qoidalarini  bajarishga  odatlantirishdir.  Odatlar  bolalikda tarkib 
topadi  va  keyin  mustahkamlanib  boradi.
0 ‘qituvchilar,  ota-onalar  bolalarda  ijobiy  odatlar  shakllanishini 
kuzatib  borishlari  kerak.  0 ‘quvchilar  odatlarni  yaqinlaridan  meros 
qilib  olmaydi,  balki  ular  orqali  hosil  qiladi.  Odat  ehtiyojga  aylanadi. 
Mashq  m uayyan  xatti-harakatlarni  k o 'p   marotaba  takrorlashni  o ‘z 
ichiga  oladi.  Mashq  va  odatlantirish  o ‘quvchi  uchun  ongli,  ijodiy 
jarayondir.  Mashq  natijasida  ko ‘nikma,  odat,  yangi  bilimlar  hosil 
qilinadi,  o'quvchining  aqliy  qobilivati  rivojlanadi,  axloqiy  tajribasi 
kengayadi.  Odatsiz  tarbiya-poydevorsiz  binoga  o ‘xshaydi,  odat  esa 
muntazam  mashq  orqali  mustahkamlanadi.
137


0 ‘r g a tish -ijtim o iy   xulq-atvorning  odatiy  shakliga  aylantirish 
maqsadida  tarbiyalanuvchilarning  bajarishlari  uchun  rejali  va  izchil 
tarzda  tashkil  qilinadigan  turli  harakatlar,  amaliy  ishlardir.
0 ‘rgatish  bir  necha  izchil  harakatlar  у ig‘indisidir.  0 ‘qituvchi  bu 
harakatlarni  ko ‘rsatib  berishi,  tushuntirishi,  kuzatishi  lozim  (sinfda 
navbatchilik  qilish).
Tarbiya  amaliyotida  mashq  qilishning  turli  xillari  mavjud: 
faoliyatda  mashq  qilish;  kun  tartibi  mashqlari,  maxsus  mashqlar.
Faoliyatda  mashq  qilish  mehnat,  ijtimoiy  faoliyat,  jam oadagi 
faoliyat  va  o ‘zaro  m unosabat  odatlarini  tarbiyalashga  qaratilgandir. 
Kun  tartibi  mashqlari  maktabda,  oilada  o ‘rnatiladigan  kun  tartibiga 
amal  qilish,  shu  bilan  b o g ‘liq  o ‘z  istak  va  harakatlarni  boshqarish, 
ish  va  b o ‘sh  vaqtdan  t o ‘g ‘ri  foydalanish  odatiga  o ‘rgatadi.  Maxsus 
m ashqlar  madaniy  xulq,  malaka  va  k o ‘nikmalarini  hosil  qiladi  va 
mustahkamlaydi.
T o p s h iriq .  0 ‘quvchilarning  mehnat  topshiriqlarini j a m o a   b o ‘lib 
bajarishlari  ularda  ijtimoiy  xulq  tajribalarini  shakllantirishda  alohida 
ahamiyatga egadir. 0 ‘quvchilar o ‘z kuchlarini  um umishga sarflashga, 
j a m o a   uchun  m a s ’uliyatni  his  etishga  o ‘rganadilar.  Mehnat  qilish 
bolani  xarakteri  va  irodasini  o ‘stiradi.
-   Bola  faoliyatining  shakllanishida  burchga  m a s ’uliyat  hissini 
tarbiyalash  lozim.
-   Qiziqarli, t o ‘laqonli, bolalar yosh jihatlariga mos hayot iqlimini 
yaratish, mehnat, xayriya,  ijtimoiy-foydali,  ijodiy, k o ‘ngilochar 
va  shunga  o ‘xshash  tadbirlar  tashkil  etilishi  lozim.  Natijada 
o ‘quvchilar  o ‘zlari  yoqtirgan  ishga  q o ‘l  urub,  muvaffaqiyat 
hissini  tuyadilar,  o ‘zlariga  ishonchlari  ortadi.  Sinfdan  tashqari 
ishlarda  o ‘quvchilarning  b o ‘sh  vaqtlarini ja m o a   foydasi  uchun 
ommaviy,  guruh,  alohida  shakllari  va  uslublari  orqali  tashkil 
etish  mumkin.  T o ‘garak,  klub  ishlarining  rang-barangligi,  ular
138


mazmunidagi  yangiliklar,  yigit  va  qizlarning  shaxs  sifatida 
shakllanishlari  uchun  yangi  imkoniyatlar  yaratadi.
P e d a g o g ik   ta la b .  Pedagogik  talab  tarbiyaning  eng  muhim 
metodlaridan  biridir.  Talab  turli  vazifalarni  bajarishi,  ijtimoiy  xulq- 
atvor  mezonlarini  ifodalashi,  biror-bir  faoliyatda  bajarilishi  zarur 
boMgan  aniq  vazifa  sifatida  yoki  turli  k o ‘rsatma  sifatida  namoyon 
boMishi,  muayyan  harakatlarga  undovchi  boMishi  mumkin.
0 ‘z -o ‘zini  ta r b i y a l a s h   m e to d la r i
0 ‘quvchida  o ‘z -o ‘zini  tarbiyalashga  ehtiyoj,  y a ’ni  o ‘z  ustida 
ongli,  batartib  ishlashga  ehtiyoj  paydo  boMgandagina  tarbiya 
jarayonini  samarali  deb  hisoblash  mumkin.  0 ‘quvchilarni,  ayniqsa, 
o ‘rta  va  katta  yoshdagilarni  o ‘z  bilim  va  malakalarini  mustaqil 
oshirishlariga  yoMlash  kerak.
0 ‘quvchilarning  o ‘z -o‘zini  idora  qilish  organlari  faoliyatida 
qatnashishlari,  ularning  ijtimoiy-faollik mavqeyini  shakllantirishning 
ta ’sirchan  vositasidir.  0 ‘quvchilar  o ‘qishda,  tarbiyada,  dam  olishda 
o ‘z -o ‘zini 
tarbiyalash 
metodlaridan 
foydalanadilar, 
o ‘z -o ‘zini 
tarbiyalash  tashabbuskorlik  va  mustaqillikka  undaydi.
M aktabda  o ‘quvchilarning  mustaqil  faoliyati,  pedagogik  jam o a  
bu  ishga  tayyor  boMsagina  o ‘qituvchilar  va  o ‘quvchilar  o ‘rtasida 
o ‘zaro  chuqur  hurmat,  xayrihohlik,  ishonch  boMgan  sharoitdagina 
tashkil  topishi  mumkin.  Barcha  o ‘z -o ‘zini  idora  qilish  tashkilotlari 
o ‘z  faoliyati  yuzasidan  vaqti-vaqtida  hisobot  berib  turishi,  s o ‘z  bilan 
ish  u yg ‘unligiga,  ijtimoiy  rag‘batlantirishga  e ’tibor  berish  lozim.
0 ‘z-o‘zini tarbiyalash sifatlari bola bunga tayyor boMganda, u o ‘zini 
shaxs  deb  anglay  boshlagach,  amaliy  ishlarda  mustaqillik  k o ‘rsata 
boshlagan  vaqtda  paydo  boMadi.  0 ‘z-o‘zini  tarbiyalashda  (axloqiy, 
jismoniy,  hissiy-irodaviy  va  intelektual)  maslahat  va  ko‘rsatmalar 
berilishi  lozim.  Bunda o ‘quvchilaming  o ‘z xatti-harakatlariga tanqidiy
139


munosabatda  boMishga  o ‘rgatish  juda  muhimdir.  0 ‘quvchilar  o'zlari 
muayyan  vaqtda  belgilangan  vazifalarni  baholash  uchun  majburivat 
oladilar  va  ularni  kun  tartibiga  yozib  q o ‘yadilar.
Shundan  keyin  vaqti-vaqti  bilan  o'zlari  va  ota-onalari  oldida 
olgan  majburiyatlarini  bajarilishi  haqida  hisobot  beradilar.  Bu  esa 
ularning  o ‘z  xatti-harakatlari  uchun  jav o b   berishga,  m a s ’uliyatlarni 
his  etishlari  uchun  yordam  beradi.

Download 4,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   89   90   91   92   93   94   95   96   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish