O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy


T arbiya  jarayon ida  pedagogik  talab



Download 4,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet77/158
Sana11.01.2022
Hajmi4,55 Mb.
#351125
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   158
Bog'liq
hjacki 2119 pedagogika

T arbiya  jarayon ida  pedagogik  talab
Pedagogik  talab  tarbiya  jarayonida  boshlang‘ich  usul  b o ‘lib, 
tarbiyalanuvchining  m uayyan  faoliyatini  rag ‘batlantirishni  yoki 
to ‘xtatishni  va aniq amaliy hamda  insoniy sifatlarni  namoyon  qilishni 
ta ’minlaydi.
Talab  qilish  usuli  o ‘quvchilarning  k o ‘pgina  axloqiy  sifatlarini 
shakllantirishga  yordam  beradi,  shu  bilan  birga  tarbiyalanuvchilarda 
o ‘ziga  nisbatan  m a s ’uliyat  va  talabchanlikni  rivojlantirishda  alohida 
vazifani  bajaradi.


Yagona  pedagogik  talablarni  qarab  chiqar  ekanmiz,  faqat  biz- 
ning 
jam iyatim izdagina 
xalqning 
m a ’naviy-siyosiy 
birligini 
m ustahkamlashda  pedagogik  talab  tarbiya  jarayonining  t a ’sirchan 
usuliga  aylanishi  mumkin.
0 ‘qituvchi  o ‘quvchilar bilan  ishlar ekan,  ularni  faoliyatini tashkil 
etar ekan, o ‘z k o ‘rsatmalari  bilan o ‘quvchilarning ayrim harakatlarini 
r a g ‘batlantiradi.  0 ‘quv  va  tarbiyaviy  ishlar  jarayonida  ularga 
m uayyan  m ulohazalar  bildiradi,  tanbeh  beradi  yoki  rag‘batlantiradi, 
yakun  yasaydi.  Uning  ayrim  buyruqlari  qisqa  va  lo‘nda  b o ‘lib, 
sezilar-sezilmas  majbur  qilishga  o ‘xshab  ketsa-da  boshqalari  ancha 
keng  tushintirish  y o ‘l-yo‘riqlar  shakliga  ega  b o ‘ladi.  B a ’zilari 
o'quvchilarni  faqat  ishga  ja lb   qilish  zaruriyati  tufayli,  boshqalari 
bolalarning  ayrim  k o ‘nikma  va  malakalarini  o ‘zlashtirishga  tuzatish 
kiritish  ehtiyoji  bilan  vujudga  kelgan;  ayrimlari  o ‘quvchilarning 
keraksiz v a n o t o ‘g ‘ri harakatlarini t o ‘xtatsa, boshqalari muvaffaqiyatli 
harakatlarni  m ustahkamlaydi  va  q o ‘llab  q u w a tla y d i.  Pedagogning 
talabisiz o ‘quvchilarning  o ‘quv va  ijtimoiy  foydali  faoliyatini tashkil 
etishni  t a s a w u r   etib  b o ‘lmaydi.
Tajribali  pedagog  bolalar  huzuriga  keng  harakatlar  dasturi 
bilan  birga  boradi,  o ‘z  tarbiyalanuvchilaridan  har  biri  qachon  nim a 
qilishini  muayyan  tarzda  biladi.  Zero,  talablar  ana  shu  dasturni 
ularning  ishlari  va  xatti-harakatlarida  am alga  oshirish  vositasidir, 
xolos.  Tarbiya  jarayonida  pedagogik  talablarning  asosiy  turlari  va 
shakllarini  qarab  chiqamiz.
Pedagogning  talablari  vositasiz  talablar  b o ‘lishi  mumkin,  bunda 
tarbiyachi  ulardan  muayyan  harakatlarga  erishishni  kutadi.
Pedagogning  talablari  vositali  talablar  boMadi,  bunda  o ‘qituvchi 
o ‘z  talablari  bilan  bolalarda  o ‘z  d o ‘stlariga  nisbatan  navbatdagi 
talablarni  keltirib  chiqaradi.  Talablarning  asosiy  shakllari,  ikki  omil- 
da  vujudga  keladi.
114


Birinchi  omil  -   kimdan  talab  qilinsa,  o ‘shaning  talab  qiluvchiga 
munosabatidir.
Ikkinchi  omil  -   bu  tarbiyalanuvchining  pedagog  rag ‘batlantira- 
digan  faoliyatiga  munosabatidir.  U m um an  olganda,  bu  munosa- 
batlarni  biz  ijobiy,  b etaraf va  salbiy  munosabatlar  deb  ta ’riflaymiz, 
holbuki  amalda  bu  m unosabatlaming  turli  xil  k o ‘rinishlari  ham 
b o ‘lishi  mumkin.
Endi  talab  shakllariga t o ‘xtalib  o ‘tamiz.
Talab  t o ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri  boMishi  mumkin,  bunda  o ‘qituvchining 
murojaati  q a t’iy,  dadil  ohangda  ifodalangan  aniq  k o ‘rsatmaga  ega 
boMishi  mumkin.
T o ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri  talab  o ‘quvchilar  bilan  ishlashning  dastlabki 
kunlarida  ayniqsa  ta ’sirchan  boMadi.  Samimiy,  oshkora,  ishonarli, 
qizgMn  va  qat’iy  talab  boMmasa,  tarbiyaviy  jarayonni  boshlab 
boMmaydi.  Shuni  ham  t a ’kidlash  yoizki,  bu  talab  k o ‘pincha  o ‘quv- 
chining  pedagogga  yoki  uning  faoliyatiga  betaraf  munosabatda 
boMgan  sharoitda  ishlatiladi.  Bunday  vaziyatda,  vositasiz  talabning 
quyidagi  qoidalariga  amal  qilish  ayniqsa  muhimdir.
B irin c h i  q o id a :  odatda  talab,  ijobiy  boMishi,  y a ’ni  mutlaqo 
m uayyan  xatti-harakatni  keltirib  chiqarish,  bolalarning  u  yoki  bu 
harakalarini  shunchaki  ta ’qiqlamasligi,  to ‘xtatmasligi  lozim.
Albatta,  o ‘qituvchining  ta ’qiqlashlaridan  ayniqsa  o ‘quvchilar 
belgilangan  xulq-atvor  qoidalarini  har  xil  tarzda  buzgan  hollarda 
foydalaniladi.  Biroq  pedagoglar  talablam ing  asosiy  mazmunini 
t a ’qiqlashlar tashkil  etmaydi.
I k k in c h i  q o id a :  t o ‘g ‘ridan-to‘g ‘ri  talab yoM-yo‘riq tarzida, y a ’ni 
bir xil  m a ’noli,  aniq  va tushinarli  boMishi  lozim.  Dastlabki  paytlarda 
o ‘quvchilaming  yangi  harakatlarini  rag‘batlantirganda  talab  yoM- 
y o ‘riq  berish  bilan  q o ‘shilib  ketganday  boMadi,  ularni  aniq  t a ’riflab 
beradi.
115



Download 4,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   73   74   75   76   77   78   79   80   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish