O z b e k is t o n r es p u b L i k a s I o liy


XV  bob.  AXLOQIY  TARBIYA



Download 4,55 Mb.
Pdf ko'rish
bet101/158
Sana11.01.2022
Hajmi4,55 Mb.
#351125
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   158
Bog'liq
hjacki 2119 pedagogika

XV  bob.  AXLOQIY  TARBIYA
A X L O Q   H A Q I D A   T U S H U N C H A
Axloqiy  tarbiya  nima  va  u  o ‘z  oldiga  qanday  maqsadni 
q o ‘yadi?
Axloq  birinchidan,  ijtimoiy  ong  shakllaridan  biri,  ijtimoiy 
tartib-qoida  b o ‘lib,  bu  tartib-qoidalar  xatti-harakatni  tartibga  solish 
vazifasini  bajaradi.  Jumladan,  axloq,  adolat,  saxovat,  halovat, 
halollik,  rostgo‘ylik  kabi  tushunchalarni  o ‘z  ichiga  oladi.  U  bizning 
kundalik  ishlarimizga  va  ongimizga  faol  ta ’sir  ko'rsatib,  jam iyat 
nomidan  yaxshilik  bilan  yomonlik,  zulm,  adolat  bilan  adolatsizlik 
o ‘rtasidagi  va  insoniy  munosabatlardagi  maqbul  va  nomaqbul,  man 
etilmaydigan  va  man  etiladigan  ishlarni,  xatti-harakatlami  belgilab 
beradi.
Ikkinchidan,  axloq  ijtimoiy  fikr,  ong  bilan  jam iyatda  belgilab 
q o ‘yilgan  odamlarning  xulq-atvor  qoidalarining  y ig ‘indisi  boMib, 
ularning  bir-birlariga  b o ‘lgan  munosabatlarini,  majburiyatlarni 
belgilab  beradi.  Axloq  odamlarni  jamiyatdagi  yetuk  axloqiy  xulq- 
atvorining  namunasi  boMib  xizmat  qiladi.  Odam lar  o ‘rtasidagi 
munosabatlarning to‘g ‘ri tashkil etilishini t a ’minlaydi. Axloq m e ’yor- 
lari  xulq-atvorning  boshqaruvchisi  sifatida  odob  m e ’yorlariga  yaqin 
turadi.  Huquqga  zid  xatti-harakat  axloqsiz  harakat  deb  qaraladi.
Uchinchidan,  axloq  falsafiy  kategoriya  b o ‘lib,  har  bir  shaxs 
uchun  zarur  boMgan  rostgo‘ylik,  kamtarlik,  halollik,  oliyjanoblik, 
mehnatsevarlik,  xushyorlik,  insonparvarlik  kabi  fazilatlami  shakllan- 
tiradi.
167


T o ‘rtinchidan,  axloq,  ijtimoiy  qatlamning,  xalqning  m a ’naviy 
qiyofasi,  g ‘oyasi,  ruhiyatining  xarakterli  xususiyati  sifatida  may- 
donga  chiqadi.
Axloqning  eng  asosiy  vazifasi  fuqarolikni  shakllantirishdan 
iboratdir.  «Eng  m u h im i.- d e b   yozgan  edi  V .A .  Suxomlenskiy, 
fuqorolikni  tarbiyalashdir,  chunki  bu  butun  tarbiyaviy  ishlarning 
m a g ‘zi,  o 'zagi  hisoblanadi».
Har  bir  jam iyat  o ‘z  fuqarolari  oldiga  m a ’lum  talablar  tizimini 
q o ‘yadi.  Bu  avvalo,  insonnig  axloqiy  fazilatlariga,  uning  xulqiga 
q o ‘yilgan  talablardir.  Kishilar  mehnat  va  m uomala  jarayonida  bir- 
birlari  bilan  turli-tuman  munosabatda  boMadilar.  Bu  munosabat 
qonunlar,  qoidalar  bilan  tartibga  solib  turiladi.  Bu  majburiyatlar 
axloq  talablariga  k o 'ra  belgilanadi.  Bu  talablarda  har  bir  katta 
yoshli  kishining,  um uman,  jam iyatga,  atrofdagi  kishilarga,  o ‘z 
oilasiga  munosabati  belgilanadi,  inson  ijtimoiy  foydali  mehnat 
bilan  shug‘ullanishga,  davlat  mulkini  ehtiyot  qilishga,  o ‘z  oilasining 
m ehnatga  layoqatsiz  a ’zolari  to'gMisida  g ‘a m x o ‘rlik  qilish  va 
ularni  moddiy  jihatdan  q o ‘llab-quvvatlashga,  belgilangan  yoshga 
yetgan  farzandni  m aktabga  yuborishga  va  shu  kabilarga  majburligi 
t a ’kidlanadi.  Jamiyat tomonidan belgilanadigan talablar shaxs xulqini 
baholash  uchun  mezon  b o ‘lib  xizmat  qiladi.  Ana  shu  talablarga 
muvofiq  shaxsning  xulqidagi  ayrim  harakat  va  odatlar  m a ’qullanadi 
yoki  qoralanadi.

Download 4,55 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   97   98   99   100   101   102   103   104   ...   158




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish