O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s


  Xalq  hunarm andchilik turlaridan  k ashtachilikda  q o ila n a d ig a n



Download 12,43 Mb.
Pdf ko'rish
bet161/450
Sana17.09.2021
Hajmi12,43 Mb.
#177156
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   450
Bog'liq
31mehnattalimioqitmetpdf копия

4. 

Xalq  hunarm andchilik turlaridan  k ashtachilikda  q o ila n a d ig a n  

asb ob-usk un alar,  texnologiyalar.

Kashtachining  ish  quroli.  Ka s ht a   tikish  u c h u n   j u d a   o dd iy   a s ­

boblar  kerak  b o i a d i :   angishvona,   qaychi,  ga zl ama ,   ip,  s anti met r, 

m i l l i m e t r l a n g a n   q o g ‘oz,  kopirovka  q og ‘ozi  yoki  sellofan.

Ig nan i   c h o ‘ziqroq  ko ‘zlisini  ishlatish  qulay.  C h u n k i   h a r   xil  qa-  

linlikdagi  iplarni  o i k a z i s h   oson  b o i a d i .

120



I gna  —  t ikuv  quroli  b o ‘lib,  h a r  xil  h a jm   ( uz un - ka lt a ,  i ngichka-  

y o‘g ‘o n ) d a   p o ‘lat  s i m d a n   o ‘t kir  uchli,  t eshikli  qilib  yasaladi.

A n g i s h v o n a   —  ish  t ikishda  b a r m o q   u c higa   kiydiriladigan  metall 

asbob.  A n g i s h v o n a   q a d i m d a   c h a r m d a n   h a m   qilingan.  An gi sh v o-  

n a n i n g   usti  yoki  i g n an i ng   keti  q a d al ad ig a n  joyi  c h u q u r c h a l a r d a n  

iborat  bo'ladi.  U  q o ‘lni  igna  k i r i s hi d an   saqlaydi,  o ‘ng  q o ‘l ning 

o ‘r ta  b a r m o g ' i g a   taqiladi,  uni  b a r m o q n i n g   yo‘g ‘onligiga  qarab 

t a n l a n a d i .   Le ki n  u  b a r m o q n i   siqib  yoki  u n d a n   t us hi b  qoladigan 

b o ‘lmasligi  kerak.

I sh l as h   u c h u n   uch  xil:  uchi  i n g i c h k a ,   k i c h k i n a   qaychi   —  gaz-  

l a m a l a r d a g i   ipni  qi rqi sh  va  t ort ib   olish  u c h u n ;   uchi   qay ri l gan  

o ‘r t a c h a   k a t t a li k da g i  «tuya  b o ‘yin»  q aychi   —  ka sht a  t i ka yot ga n-  

d a   ip  u c h i n i   qirqi sh  u c h u n ;   k a t t a   q aychi   —  g a z l a m a   va  kalava 

i plarni  qirqish  u c h u n   qa yc hi lar   ke ra k  b o ' ladi .  U l a r   bir-biriga 

o ' r t a s i d a n   vint  bi lan  bi ri kt ir il gan   ikki  tig‘d a n   iborat.  Qa y c h i l a r  

yaxshi  c h a r x l a n g a n ,   t i g ' l a r n i n g   u c h i  t o ' l a   y opi la diga n  bo'lishi 

kerak.

S a n t i m e t r   lenta  —  tikish  ishida  b u y u m   o ' l c h a m i n i   ani ql as hda  



va  g a z l a m a g a   b e z a k n i   rejalab j o yl as ht ir is hda   foydalaniladi.

Mil limet rli   qo g' oz   —  ge ome tri k,   s a n a m a   na qs h  t uzi shda   kerak 

bo'ladi.

Ma yd a   bezakli  n a q s h la r ni   g a z l a m a g a   ko‘c hi ri sh d a   kopirovka 

qog'ozi  kerak  bo' ladi.  Ayrim  hol la rda   sell ofandan  h a m   foydala­

nish  m u m k i n .

K a t t a   k a s h ta l ar n i  kosa  yoki  t ar e lk a la r bilan j oyini   aniql ab  olib, 

t o ' g ' ri d a n   to'g'ri  g a zl ama ga   chiziladi.

G a z l a m a   —  bir  xil  rangdagi  satin,  shoyi,  pa rcha,  bo'z,  chit, 

b a x m a l   kabi  g a z l a m a l a r   ishlatiladi.  G a z l a m a l a r   rangi  t ikiladigan 

b u y u m   vazifasiga  qarab  t anl a na di .

Ma sal an:   katt a  k a shta lar   u c h un   o c h i q   r angga  ni sba ta n  t o' qroq 

r ang  t an l a s h   qulay.  C h u n k i   bu  k a sh ta l ar   devorga  osib  qo'yilishi 

va  kattaligi  u c h u n   yuvilmasligi  m u m k i n .   C h a n g n i   va  kirni  ko‘p 

m a ’l u m  qi lmaydi   h a m d a   b un d ay   fonga  o c h iq   rangli  n aq sh la r j u d a  

yarashadi.

D e r a z a   p a r d a l a r i   o c h i q r o q   r a n g d a   t a n l a n g a n i   m a ’qul,  xo- 

n a n i   q o r o n g ' i   qilib  k o ' r sa t ma y di .   H a r   q a n d a y   k a s h ta   u c h u n  

h a m   c h o ‘z i l m a y d i g a n ,   y u v g a n d a   r an g i   c h i q m a y d i g a n ,   suvga 

k i r m a y d i g a n ,   k o ' pg a   c h i d a y d i g a n   g a z l a m a l a r d a n   f oy dal ani sh 

kerak.



Iplar  asosan  kashta  tikish  u c h u n   tabiiy  tola  (ipakdan)  va  s u n ’iy 

t ol ad an   q o i d a   у igi rib  tayyorlanadi.  Ipak  maha ll iy   s ha roi tda   ye- 

tishtiriladigan  pi ll adan  quyi dagi cha  bosqichl arda  tayyorlab  oli- 

nadi:  pillani  qaynatib  oqlash,  titib  yigirish,  urchiq  bilan  yigirish, 

c ha p pa   qilish,  ipni  tekislash,  r anglash,   ipni  o' rab  kalava  qilish. 

S u n ’iy  tola  Navoiy  s h a h a r   ki my o   ishlab  chiqarish  s a n o a t i n i n g  

c hi qi ndis ida n  olinadi.  Tabiiy  tolaga  q a r a g a n d a   s u n ’iy  t o l a da n   ip 

tayyorlab  foydalanish  qulay  hisoblanadi.   Sababi  bu  t olalar  r ang-  

li  bo'lib,  r a n gl a sh n in g   hojati  yo'q,  shu  bilan  birga  yigirish  oson 

bo' lib  u  h a m   c hidamli dir .

Ip  r an g in i ng   c hi da ml il ig i ni   quyi dagi cha  aniqlash  m u m k i n :  

mas al an ,  ip  olayotgan  vaqtda  n a m l a n g a n   oq  g az la ma ga   art ib 

ko'rish  kerak.  Ag a r  rangi  c h i q m a s a   ipning  o' zida  r ang  us hla sh  

qobiliyati  yaxshi  hi sobl anadi   va  ip  g a zl a m a n i   yuvga nda   r angi ni  

o' zgartirmaydi.

A g ar d a   ipni  n a m l a n g a n   oq  ga z la ma ga   artib  ko'rish  vaqtida 

rangi  chiqsa,  unday  iplarni  yuvi ladigan  kashtaga  i sh l at ma sd a n,  

katta  kashtalarga  ishlatish  m u m k i n .

M u li n e   iplari  c h id a m l i ,   rangi  chiqmaydi.   Bu  ip  b o ' y o g ' i n i n g  

c hi da ml il ig in i  tekshirish  u c h un   ipni  quyoshga  qo'yiladi:  b u n d a  

ip  o q a r m a s d a n   o' z  rangida  qolishi  kerak.  Hozirgi  vaqtda  ka sh t a 

tiki shda j u n   tolali  iplardan  h a m   foyd al an il mo qd a .




Download 12,43 Mb.

Do'stlaringiz bilan baham:
1   ...   157   158   159   160   161   162   163   164   ...   450




Ma'lumotlar bazasi mualliflik huquqi bilan himoyalangan ©hozir.org 2024
ma'muriyatiga murojaat qiling

kiriting | ro'yxatdan o'tish
    Bosh sahifa
юртда тантана
Боғда битган
Бугун юртда
Эшитганлар жилманглар
Эшитмадим деманглар
битган бодомлар
Yangiariq tumani
qitish marakazi
Raqamli texnologiyalar
ilishida muhokamadan
tasdiqqa tavsiya
tavsiya etilgan
iqtisodiyot kafedrasi
steiermarkischen landesregierung
asarlaringizni yuboring
o'zingizning asarlaringizni
Iltimos faqat
faqat o'zingizning
steierm rkischen
landesregierung fachabteilung
rkischen landesregierung
hamshira loyihasi
loyihasi mavsum
faolyatining oqibatlari
asosiy adabiyotlar
fakulteti ahborot
ahborot havfsizligi
havfsizligi kafedrasi
fanidan bo’yicha
fakulteti iqtisodiyot
boshqaruv fakulteti
chiqarishda boshqaruv
ishlab chiqarishda
iqtisodiyot fakultet
multiservis tarmoqlari
fanidan asosiy
Uzbek fanidan
mavzulari potok
asosidagi multiservis
'aliyyil a'ziym
billahil 'aliyyil
illaa billahil
quvvata illaa
falah' deganida
Kompyuter savodxonligi
bo’yicha mustaqil
'alal falah'
Hayya 'alal
'alas soloh
Hayya 'alas
mavsum boyicha


yuklab olish