O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

2. 

Predmet  tizim i,  operatsiya,  operatsiya-predm et  tizim i,  mo- 

torlik  mashq  tizim i,  operatsion-kom pleks  tizimi  va  boshqa  tizimlar. 

M e h n a t  t a ’lim id a   6  ta  tiz im   m a ’lum:

1.  B u y u m   tizim i.

2.  O peratsiya  tizim i.

3.  O p e r a ts iy a -b u y u m   tizim i.

4.  M otorli  m a s h q   tiz im i.

5.  O p e ra tsio n -k o m p le k s  tizim i.

6.  K o n s tru k s io n -te x n o lo g ik   tizim .

D a stla b   buyum  (predm et) 

tizimi  paydo  bo'lgan.  Bu  tizim ga 

o'qu vch i o'zi o'zla sh tiray o tg a n   kasb u c h u n  tegishli b o 'lg an  b u y u m -  

larn i  tayyorlagan.  B u n d a   b u y u m la r   m u rak kablig i  ortib  borgan.

Tayyorlash  jara yo n i  d id a k tik   j ih a td a n   alo h id a   operatsiyalarga 

a jratilm ag an .  O 'qu v chi  ay rim   m e h n a t   u s u lla rin i  bajarish  q o i­

d a la ri  bilan  m ax su s  ta n i s h m a g a n ,  faqat  o 'q itu v c h in in g   ishi  va 

b o s h q a   h a ra k a tla rin i  tak ro rla s h g a   intilgan.  B u n d a y   t a ’lim   nati-

53

---

jasid a  

0‘quvchilar  tan ish   b u y u m n i  tayyorlash  u c h u n   o ‘z  bilim  va 

m a la k a la rid a n   foydalana  olm aydilar,  h a r   bir  yangi  b u y u m n i   ta y ­

yorlash  ja ra y o n id a   ishni  q a y ta d a n   o ‘rganishga  m ajb u r  b o ‘ladilar. 

M a z k u r  t iz im n i n g   asosiy  kam ch ilig i  a n a   s h u n d a n   iborat.  B u y u m  

( p re d m e t)  tiz im i  h u n a r m a n d c h i l ik   ishlab  c h iq a rish   u s u lin i  aks 

e ttirg a n   va  X IX   a s rn in g   2 - y arm ig a c h a   keng  qo 'lla n ilg a n .

M a n u fa k tu ra la r n in g   paydo  b o i i s h i   va  sh u n g a   ko‘ra  m e h n a t -  

n in g   ta q s im la n is h i 

texnologik  ja r a y o n n in g   operatsiyalarga 

b o 'lin is h ig a   olib  keldi,  y a ’ni  m e h n a t  t a ’lim in i n g   operatsiya  tiz im i 

vujudga  keladi.  B

11  tizim   X IX   a srning  oxirida  yuzaga  keldi.