O 'z b e k I s t o n r e s p u b L i k a s I o L iy va o 'r t a m a X s u s

E ksperim en t-tajriba-sin ov  usuli  —  ushbu  tajriba  asosida  t a ’lim - 

tarbiya  ja ra y o n ig a   a lo q a d o r   ilm iy  faraz  yoki  a m a liy   i s h la rn in g  

tatb ig 'i ja r a y o n la r in i   tek s h iris h ,  a n iq la sh   m a q s a d id a   o 'tk a z ila d i.

24

---

Agar,  k u z a tis h d a   o'q ituvchi  borliqni  q a n d a y   bo'lsa  shunday - 

ligicha  idrok  qilib  tek shirsa,  e k s p erim e n t  ja r a y o n i  bu  borliqni 

o'z g a rtirib ,  u n in g   ichki  q o n u n iy a tla rin i,  u ng a  t a ’sir  e tis h n in g   sa- 

m a r a d o r   u s u lla rin i  aniqlavdi.

E k s p e rim e n tn in g   birin c h i  xususiyati  s h u n d a n   iboratki,  unda 

o 'q itu v c h in in g   o'zi  q a tn a s h a d i,  ishni  tas h k il  eta di,  am alga  o s h i­

radi  va  natijani  tahlil  qiladi.

Ik k in c h i  xususiyatida  o 'q uv -tarb iy a  j a r a y o n in i n g   ichki  q o n u ­

n iy atla rin i  a n iq la sh   u c h u n   jaray o n   s h a ro itla rin i  o'z g a rtirish   i m ­

kon i  tu g 'ilad i.

U c h in c h i  xususiyati,  bu  o 'q u v -tarb iy a j a r a y o n in i  naz o ra t  qilib, 

u la r n i  a n iq   o 'lc h a s h   im k onid ir.

T o 'rtin c h i  xususiyati,  bu  e k s p erim e n tg a   ilm iy  tus  berib,  ishchi 

g ip o te z an i  a niqlashtirishdir.

D e m a k ,  e k s p e rim e n t  sh u n d a y   ilm iy -ta d q iq o t  usuliki,  unda 

t a ’lim -ta rb iy a   ja ra y o n in i  nazo rat  qilish,  o 'lc h a s h   va  ishchi  g ip o ­

tez a n i  y a n a d a   oy d in la sh tirish   im k o n i  tu g 'ila d i.

Y u q o rid a   ko'rsatilgan  to'rt  xususiyat  bajarilsa  eksperim ent 

lab orato riya  e k sp erim e n ti  h isob la na di,  b irin c h isi  bajarilm asa,  bu 

tabiiy  e k s p erim e n t  deyiladi.