O. X. Xamidov universitet rektori, rais

TA‘LIMDA INTEGRATSIYA MASALALARI 
Rajabova N.Y Xorazm viloyati Urganch shahar
7-sonli maktabning Kimyo fani o‟qituvchisi. 
Ta‘limda integrastiya deganda olam to‘gʻrisida bir butun(stelostnogo) tassavurni shakllantirish 
maqsadida bolaning rivojlanishi va shaxsning o‘z o‘zidan rivojlanishiga mo‘ljallangan aniq uzluksiz 
ta‘lim doirasidagi mazmunning strukturaviy komponentlari orasida bogʻlanishlar o‘rnatish jarayonini 
tushunamiz. 
Uzluksiz ta‘lim tizimida predmetlar integrastiyasi yangi pedagogik echimni aktiv topish, 
o‘quvchilarga samarali aqlan ta‘sir qilish maqsadida pedagogik xodimlarning ijodiy potenstialini 
rivojlantirishning asosiy yo‘nalishlaridan biri. 
Integrastiya o‘quvchilarning bilimlarini bir tizimga soladi,ularni bir butun bilimlar bilan muloqotda 
bo‘lishini, umum insoniy qadriyatlarni ta‘minlaydi. 
Pedagogika fani integrastiyaga oid boy tajribalarga ega. O‘quv jarayonida turli tabiatli fanlararo 
aloqadorlikdan foydalanish B.S. Abdullaeva, Ya.A. Komenskiy, I.G. Pestalostii, J. J. Russo, L.N. 
Tolstoy, K. D. Ushinskiy ishlarida qaralgan. 
Axborot hajmining tez o‘sishi sharoitida uning ta‘sir imkoniyati va amal qilishi birdaniga kamaydi. 
Bu holatdan turli o‘quv predmetlarning sintezi, integrastiyalangan kurslarni ishlab chiqish, barcha 
fanlarning o‘zaro bogʻliqligini o‘rganish orqali chiqiladi. 
O‘quv materiali mazmunining integrastiyasi uch darajaga bo‘linadi: ichkipredmetli - integrastiya 
tushunchasi, bilim, malaka va hokazolar alohida predmetlar ichida; predmetlararo –tushuncha, tamoyillar 
va hokazo faktlarning sintezi ikki va undan ortiq predmetlar ichida; transpredmetli – ta‘limning 
qo‘shimcha mazmuni va asosiy koponentlar sinezi. 
Integrstiyalangan ta‘limning asosiy gʻoyalari quyidagilardan iborat: shaxsga yo‘naltirilgan 
ta‘lim(Shaxs-ta‘lim jarayonining asosiy (stennost) qismi); umumlashgan predmetli struktura va faoliyat 
usullarini shakllantirish (qonun-qoidalarni qo‘llash asosida bilimlarni egallash); ta‘limda mazmun 
beruvchi motivlar peshqadamligi(qo‘zgʻatuvchi, ichki, tashqi va tashkil etuvchi); ta‘limda tizimlilik 
(ilmiy nazaryalar ichidagi bogʻlanishlarni bilish); muammoli ta‘lim; faoliyat refleksiyasi; 
so‘zlashuvchanlik(so‘zlashuv munosabati jarayonida tugʻiladigan haqiqatlar). 
Integrastiyalangan ta‘limning maqsadi: olamni bir butun ko‘rishni shakllantirish. 
Integrastiyalangan ta‘lim ichidagi texnologiyalarni aloxida ajratish mumkin: integrastiyaga; loyixali 
texnologiya; global axborot jamiyatida ta‘lim texnologiyalari; internet asosida sistematik kurslarni 
o‘qitish. 
Integrastiyallangan darslarni rejalashtirishda quyidagilar hisobga olinadi: blimlar bloki birlashadi, 
shuning uchun darsning bosh maqsadini aniqlash juda muhim; maqsadga erishish uchun zarur bo‘lgan 
ma‘lumotlarni olish; o‘quv materiali mazmunida bogʻlanishlar o‘rnatish; integrastiyallangan mazmunning 
bo‘lagi darsning zaruriy qismi va yakuniy xulosa olishga mo‘ljallanib rejalashtiriladi; ta‘lim metodi va 
usuli tanlanadi va darsda o‘quvchilarning duch keladigan qiyinchiliklarini aniqlash. 
Integrastiya jarayoni aniq shartlarni bajarilishini talab etadi: tadqiqot ob‘ekti bir xil bo‘ladi yoki 
etarlicha yaqin; integrastiyallangan predmetlarda bir xil yoki tadqiqotning yaqin metodlari qo‘llaniladi; 
ular umumiy qonun va nazariy konstepsiya asosida quriladi. Masalan, matematika ta‘limida fizika, 
kimyo, geografiya va boshqa fanlar orasida bogʻliqliklarni aniqlash.