O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Vegetativ fun ksiyalarning bosh qarilishida m iyachaning ahamiyati.
V egetativ n erv tiz im ig a v a u ndan in n e rv a tsiy a la n a d ig a n a ’z o larg a 
m iyacha ham ta ’sir etadi. M iyacha olib tash lan g ach yoki ta ’sirlangach 
ichki a ’zolarning turli funksiyalari buzilishi, jum ladan yurak faoliyatining 
va to m irlar tonusining o ‘zgarishi shundan g uvohlik beradi.
M iyacha o lib ta sh la n g an d a v eg e ta tiv n erv tiz im in in g holatid ag i 
o'zg arish lar L.A.Orbeli laboratoriyasida ayniqsa m ukam m al tekshirilgan. 
Bu la b o ra to riy a d a m iy a ch a olib ta sh la n g a c h hazm y o 'lin in g m otor 
faoliyati, jum ladan periodik faoliyati, m e’da va ichak bezlarining sekretor 
fu n k siy a si su sa y ish i, sh u n in g d e k , sim p a tik n erv tiz im in in g h olati 
o 'z g a rg a n lig id a n guvohlik beruvchi boshqa bir q ancha effektlar paydo 
b o 'lis h i k o 'rs a tib berildi. S hunga asoslanib, L .A .O rbeli ixtiyoriy va 
r e f l e k t o r h a r a k a tla r n i u y g 'u n l a s h t i r i s h d a g i n a e m a s , v e g e ta tiv
funksiyalam i uyg'u n lash tirish d a ham m iyacha qatnashadi, deb hisobladi. 
A vtonom nerv tiz im id a n in n e rv a tsiy a la n a d ig a n a ’zo la rg a m iy a ch a 
retikulyar form atsiya va gipotalam us orqali ta ’sir k o 'rsa ta d i.
V e g e ta tiv f u n k s iy a la r n in g b o iq a r i lis h id a p o ' s t l o q o s ti d a g i
tuzilm alarning aham iyati.
P o 'stlo q ostidagi yadrolar, ju m lad a n ta rg 'il 
ta n a (c o rp u s s tria tu m ) o r g a n iz m n in g m u ra k k a b sh a rts iz re fle k to r 
re a k s iy a la r id a q a tn a s h a d i, bu re a k s iy a la rd a v e g e ta tiv va so m a tik
k o m p o n e n tla r h a m ish a m a v ju d b o 'la d i. P o 's tlo q o stid ag i y a d ro la r 
q o 'z g 'a lg a n d a vegetativ reaksiyalar ro 'y berishi m um kin, chunki bu 
yad ro lar m iya o 'z a n in in g retikulyar form atsiyasiga va gipotalam usga 
bevosita bog' liq. C orpus striatum ga ta ’sir etilganda k o 'pgina ichki a ’zolar 
fu n k siy asi o 'z g a ris h in i V .Y a.D anilevskiy an iq lag a n . Bu fakt ta rg 'il 
tananing avtonom nerv tizim iga t a ’sir etishini k o 'rsa ta d ig an dalildir. 
G ipotalam usning sim patik yadrolariga ham, parasim patik yadrolariga ham 
ta ’sir etadigan n eyronlar guruhi ta rg 'il tanada b o 'ls a kerak.