O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

g em ip le g iya
b o 'l g a n katta yoshli 
kishilarda ham b a ’zan s h u n d a y ref le k s la r kuzatiladi.
O p e r a tsiy a q ilin m a g a n n o rm al h a y v o n d a h am m u s k u l la r tonusi 
y u q o r id a a y t ilg a n g a o ' x s h a s h q a y ta t a q s im l a n a d i . M u s h u k boshi 
te p a sid a bir p a r c h a g o ' s h t u sh la b tu rils a , b o sh in i k o 't a r a d i , ayni 
v aqtda oldingi oyoqlari yoziladi, keyingi oyoqlari bukiladi va m ushuk 
s a k r a s h u c h u n q u l a y v a z i y a t n i o la d i. M u s h u k n i n g b o s h i o ld ig a
ta re lk ad a sut q o 'y i l s a , u boshini e n g a sh tira d i, sh u n g a k o ' r a oldingi 
oyoqlari picha b ukiladi va keyingi o yoqla ri pic ha y oziladi; m u sk u llar 
to n u sin in g s h u n d a y q ayta ta q sim la n ish i natija sida m u s h u k sutni icha 
b o shla ydi. S ic h q o n q itir-qitir q ilg a n d a m u s h u k boshini o ' n g a bursa, 
shu h ara k at tu fayli m u sh u k g a v d a s in in g o ' n g to m o n id a g i yozuvchi 
m u s k u l la r tonusi oshib (bu esa e n g y axshi ta y a n c h bera di), qara m a-
115

---

qarshi to m o n d a g i y o zu v c h i m u s k u l la r tonusi kam ay a d i. T o nusining 
b u n d a y q a y t a ta q s im l a n is h i c h a p to m o n d a g i o y o q l a r n i n g y a n a d a
h a r a k a t l a n i s h i g a v a b i n o b a r i n t a n a n i n g o ' n g g a , y a ' n i s i c h q o n
o 't a y o t g a n to m o n g a b u rilish ig a im k o n beradi.
M a g n u s a n i q l a g a n q o n u n i y a t l a r o d a m s p o r t v a g i m n a s t i k a
m a sh q la rin i bajargan vaqtda h a m kuzatiladi; bu q oniniya tla rni t o ‘g ‘ri 
ta d b iq etish k o ' p r o q ra tsio n a l m a sh q qilish u c h u n a h a m iy a tli . S port 
f izio lo g iy as in in g « b o sh n in g yetakc hi aham iyati tarzi» d ega n prinsipi 
o ' s h a q o n u n i y a t l a r g a a s o s l a n a d i . B u n g a m u v o f i q , g a v d a
h ara k atla rid an ilgari bosh te gishlicha h arakatlansa, g a v d a hafakatlari 
o s o n la s h a d i . B osh t e g is h li c h a h a r a k a t l a n g a n d a ta n a va q o ‘l-oyoq 
m u s k u l l a r i n i n g t o n u s i m u a y y a n h a r a k a t n i b a j a r i s h u c h u n e n g
m a q b u l ta rz d a ta q s im l a n a d i . M a s a la n , k o n k i u c h g a n d a y u g u r is h
y o ' l k a l a r i d a burilish v a q t id a b o sh te g ish li t o m o n g a b u rilish i lozim . 
S h t a n g a n i s i l t a b k o ' t a r g a n d a s h t a n g a k o ' t a r u v c h i q o ' l n i y o n
to m o n g a b u r ish va b o sh n i bir m u n c h a o r q a g a e n g a s h ti ris h h ara k atn i 
o s o n l a s h t i r a d i . F i z i o l o g i y a n u q t a i n a z a r i d a n b o s h n o t o ‘g ‘ri 
v a z i y a t d a b o 'l s a , b a ' z i g i m n a s t i k a m a s h q la ri q iy in l a s h a d i va hatto 
b ajarish m u m k i n b o 'l m a y qoladi.