O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

H u ja y r a g a g o r m o n n in g ta 's ir e tis h m e x a n iz m i.
H u ja y r a g a
gorm onlarning ta ’siri odatda uchta m exanizm dan biri orqali am alga oshadi:
a) hujayrada m oddalar tarqalishining o 'zg a rish i; b) oqsil hujayralarining 
kim yoviy m odifikatsiyasi; v) oqsil sintezida induksiya yoki repressiya 
jarayon lari.
198

---

K eyinchalik bu birlam chi effektlar, hujayralardagi regulyator oqsillar 
m iqdorini va ulam ing faolligini o 'zgartiradi, Bundan tashqari, fermentativ 
ja ra y o n la r te z lig in i h am o sh ira d i. O x ir-o q ib a t g o rm o n a l sig n a lg a
to ‘qim alarda fiziologik javob vujudga keladi. G orm on ta ’sirida hujayrada 
m oddalam ing tarqalish (kom partm entalizatsiyasi) mexanizmi muhim o ‘rin 
egallaydi, u hujayra m em branasida ionlar o'tkazuvchanligini o ‘zgartirishi 
b ila n n am o y o n b o 'la d i. Ion k a n a lla rin in g ish in i n e y ro m e d ia to rla r 
to m o n id an b o sh q a ra d i, b u la r h u ja y ra m e m b ra n a sin in g ich ig a k irib
boruvchi, oligom er oqsil komplekslaridir. Bunday oligom er tuzilm alarning 
x u su siy ati sh u n d a k i, u la r ion k a n a lin in g m ax su s jo y la rig a b irik ib , 
k analning ochilishi va yopilishini am alga oshiradi. OqSilli gorm onlar, 
p ro sto g la n d in la r, k atex o la m in lam in g t a ’siri ikkilam chi ta sh u v ch ilar 
yordam ida am alga oshadi. Ikkilamchi tashuvchilargasiklik AM F (s AM F), 
siklik G M F(SG M F), inozitol 1,4,5-uchfosfat Sa2+ ionlari misol b o 'la oladi.
H u ja yra ta sh q i y u z a s i 
M em b ran a 
H ujayra ic h i
Fiziologik ta’sir 
(muskulning qisqarishi 
yoki bo’shashtshi, 
almashinuv jarayon 
jadalligining 
o ’zgarishi)
O tka zu vch a n h k 
ferm entlar 
va boshqalar