O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

Vegetativ fu n k siy a la rn in g b o sh q a rilish id a retik u lya r form asiya,
m iyacha va p o ‘stlo q osti vadrolarin in g aham iyati.
R etikulyarform asiyaning ahamiyati.
R etikulyar form asiya m arkaziy 
nerv tizim ining turli b o 'lim larig a faollashtiruvchi torm ozlovchi ta ’sir 
k o 'rs a tib , o rg an iz m n in g v e g e ta tiv fu n k siy alarin i bosh q aru v ch i nerv 
m arkazlarining faolligini ham m uayyan darajad a saqlaydi. R etikulyar 
formatsiya nerv markazlariga ham tonuslovchi ta ’-sir ko'rsatadi. Retikulyar 
form atsiyaning ixtisoslashgan tuzilmasi b o 'lm ish tom ir harakatlantiruvchi 
bulbar m arkaz funksiyalari m isol b o 'la oladi. Bu m arkaz o rqa m iyadagi 
segm entar tom ir harakatlantiruvchi m arkazlar faoliyatini integrallaydi va 
tonusini saqlaydi.
R etikulyar form atsiyaning faollashtiruvchi funksiyasi sim patik nerv 
tizim ining ad a ptatsion-trofik fu n ksiyasiga asos e 'tib o ri bilan o 'x sh a sh
e k a n lig in i u q tirib o 'tm o q kerak. R e tik u ly ar fo rm a tsiy a o rg an izm n i 
« faoliyatga sozlaydi» va m arkaziy nerv tiz im in in g faol tiy rak holatni 
ta ’m inlaydi, sim patik nerv tizim i esa periferik a ’zolam ing, shu jum ladan 
skelet m uskullari va reseptor apparatlam ing faoliyati uchun zarur holatini 
v u ju d g a k e ltira d i. S h u n g a k o 'ra , sim p a tik nerv tiz im ig a re tik u ly a r 
form atsiya bilan funksio-nal jih a td a n bir, deb qaralishi m um kin. Bu tizim 
re tik u ly a r fo rm a tsiy a n in g p eriferiy a g a t a ’sirin i o 'tk a z u v c h i tu zilm a 
hisoblanadi. R eti-kulyar form atsiyada adrenalin (yoki noradrenalin) hosil 
bo'lishi aniqlanganligi retikulyar form atsiya bilan sim patik nerv tizim ining 
o 'z a ro b o g 'la n g a n lig in i k o 'rsa ta d i. R etikulyar form atsiyada adrenalin 
nerv im p u ls la rin in g m e d ia to ri s ifa tid a a h a m iy a t k a s b e tsa k e ra k
(P.K.Anoxin). A drenalin kiritilganda retikulyar form atsiya tonusi oshadi, 
natijada katta yarim sharlarga retikulyar form atsiyaning faollashtiruvchi 
ta 'siri kuchayadi. E m otsional holatlarda b uyrak usti bezlaridan ajralib 
chiqadigan adren alin retikulyar form atsiyaga t a ’sir etib. sim patik nerv 
tizim ining q o 'z g 'a lis h effektlarini oshiradi va uzaytiradi.
191

---