O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

gip o ta la m u s-g ip o fiz
tizim i
deb b irla shtirilishiga ham sabab shu. G ipotalam us yadrolari m o 'l- 
k o 'l qon olib turadi; gipotalam us ka-pillyar sh ahobchasining tann o q lari 
m arkaziy nerv tizim ining boshqa b o 'lim larid ag i k apillvarlarga nisbatan 
bir n echa m arta ortiq. G ipo-talam us kapillyarlarining xususiyatlaridan 
biri shuki. ular m arka-ziy nerv tizim ining boshqa kapillyarlariga nisbatan 
k o 'p ro q qon o 'tk az ad i. G em ato-ensefalik barer orqali m iyaning boshqa 
qismlariga kirolmaydigan, b a’zi yirik molekulali birikmalar gipotalamusning 
nerv h u jayralariga ta ’sir eta olishi shunga b o g 'liq .
G ipotalam us y adrolariga t a ’sir etish va u la m i yem irish tajribalariga 
asoslanib, y u rak-tom ir tizim iga, hazm a ’zolariga, term oregulyatsiyaga, 
suv-tuz, u g le v o d .y o g ' va oqsillaralm jishinuviga, siydik ajralishiga, ichki 
sekresiya bezlarining funksiyalariga gipotalam us vadrolarining ta ’sir 
etishi aniqlangan.
Gipotalam usga ta ’sir etilganda kuzatiladigan effektlar qism an retikulyar 
form atsiya bilan sim patik v a parasim patik tizim lam in g m arkazlari bilan 
b o g 'lan g a n lig ig a . qism an esa organizm ning k o 'p funksiyalariga boshqa
v
x
>
•«.
188

---

ichki se k re siy a b e z la ri orq ali y o k i b e v o s ita t a 's i r etu v c h i g ip o fiz
g orm onlarining k o 'p ro q ishlanib chiqishiga aloqador. Shunday qilib,, 
g ip o ta la m u s t a ’sirla n g a n d a m u rak k a b re a k siy a la r k elib c h iq ad i, bu 
reaksiyalarning nerv kom ponentiga gorm onal kom ponent qo'sh ilad i.
G ip o ta lam u sn in g b a ’zi yadrolari u larga talam u sd an va m iyaning 
boshqa b o 'lim la rid a n nerv im pulslari kelishi n atijasida, shuningdek, 
g ip otalam usning b a ’zi hujayralari fizik-kim yoviy ta ’sirlarga saylanm a 
sezuvchan b o 'lg a n lig i tufayli q o 'z g 'a la d i. G ipotalam usda ichki m uhit 
osm otik bosim ining o 'z g a rish ig a yuksak d arajada sezuvchan hujayralar 
-