O. T. A L a V i y a, s h. Q. Q o d I r o V a. N. Q o d I r o V, s h. H. H a m r o q u L o V e. H. H a L i L o V

N afas chiqarish mexanizmi.
N afas chiqarish passiv ja ra y o n b o 'lib , 
n afas olish m uskullari b o 'sh a sh a boshlagach ,yuqorida sanab o 'tilg a n
qarshiliklar ta ’sirida, diafragm a gum bazi k o'tarilib ko'k rak qafasi dastlabki 
h o lig a qaytadi.
Tez-tez va ch u q u r nafas chiqarilganda esa nafas chiqarish m uskullari 
ishtirok etadi. Bularga: ichki q o v u rg 'a lararo m uskullar, qorin m uskullari 
(qiyshiq, k o 'n d ala n g va to 'g 'r i) q o 'sh im c h a nafas chiqarish m uskullariga 
yan a um urtqani b ukuvchi m uskullar ham kiradi.
P le v r a va a lv e o la b o 's h liq la r id a g i bo sim .
K o 'k r a k q a fa s id a
jo y la s h g a n o 'p k a va k o 'k ra k q afa si seroz p a rd a -p le v ra b ila n o 'ra lg a n . 
P levrani pariy etal v a visseral varaq lari b o 'lib , u la m in g o ra lig 'id a seroz 
s u y u q lik m a v ju d . S u y u q lik ta r k i b i b o 'y i c h a lim fa s u y u q lig ig a
o 'x s h a s h .
P levra b o 's h lig 'id a bosim atm osfera bosim idan past b o 'la d i. Buni 
quyidagi tajribada kuzatish m um kin. Buning uchun rezina naychalar orqali 
«U » sim on shisha nay g a sim ob to 'ld irilib , rezin a n aycha orqali ignaga 
ulab p lev ra b o 's h lig 'ig a kiritiladi. M o nom etm ing k o 'rsa tk ic h i, bosim lar 
farqi hisobiga, p lev ra b o 's h lig 'i to m o n ulangan qism i k o 'tarila d i. Bu esa 
b o'shliqdagi bosim atm osfera bosim idan past ekanligini ko'rsatadi. Tinch 
nafas olgan p aytda u yerdagi bosim - 6 
mm sim ob ustunigacha
pasayadi. 
O d d iy nafas c h iq arg an d a esa p le v ra b o 's h lig 'id a g i bosim atm osfera 
bosim idan - 3 
mm sim .ustuniga
kam . C h u q u r nafas o lganda bu yerdagi 
bo sim lar farqi 20 
mm sim ust.
ga teng.
O ddiy h o latlard a p lev ra b o 's h lig 'id a h avo b o 'lm a y d i. A gar p levra 
v ara q larin in g b ir b u tunligi b u zilib , u y erg a havo kirib qolsa, p le v ra
307

---

b o 'sh lig 'id a g i bosim atm osfera bosim i bilan tenglashib qoladi, bu holatni 
plevm otoraks
deyiladi. N atijada o 'p k a bujm ayib qoladi, uning nafas olish 
vaqtida kengayishi chegaralanadi, bu holat o g ‘ir asoratlarga olib keladi 
va hatto o iim g a olib kelishi m um kin.
K o 'k ra k qafasi ochilganda, ja ro h a tla n g a n d a o 'p k a bujm ayadi