О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

Маҳсулот сифати таҳлили. 
Маҳсулот сифати ишлаб чиқариш самарадолрлигини 
оширишнинг муҳим шартларидан бири ҳисобланади. Сифат деганда маҳсулотнинг 
товарлилик даражаси ва унинг харидорлар дидига юқори таснифий белгиларга эгалигига 
айтилади. Товарлилик даражаси унинг таклиф элементи сифатида ўз харидорига эга 
эканлигини, таснифий белгилари эса техник-иқтисодий, социал-иқтисодий, экологик-
иқтисодий белгиларнинг мувофиқлигини ҳарактерлайди. 
Бозор иқтисодиёти шароитида маҳсулот сифатини яхшиланиши маҳим аҳамият касб 
этади. Маҳсулот сифатини ошириш реализция жараёнини тезлаштиради, маҳсулотга бўлган 
талабни тўлароқ қондиради, товар пул муомаласини тезлаштиради, экспорт имкониятларини 
оширади. Маҳсулот сифати кўрсаткичлар системаси билан ўлчанади. Характерли 
ҳоссàларèга кўра ўз белгиланган ҳоссасига лойиқлиги, пишиқ пухталиги, чидамëèлиги, 
стандартга мослиги кўрсаткичларига кўра фарқланади. 
Сифатни яхшиланиши ишлаб чиқарилган маҳсулотни қиймат шаклида ортишига, 
фойдани кўпайишига олиб келади.

Маҳсулот сифатини ифодаловчи кўрсаткичлар тизими бўлиб; 

Жами ишлаб чиқаришда янги маҳсулот улуши

Аттестациядан ўтган ва ўтмаган маҳсулотларни тутган улуши 

Олий нав (категория)даги маҳсулот улуши

Жаҳон стандарт талабларига жавоб берадиган маҳсулот улуши. 
Маҳсулот сифатини икки категория бўйича таркиблаш мумкин: 
-
олий сифат категорияси; 
-
биринчи сифат категорияси 
Олий категориядаги маҳсулот деб ўзимизнинг ва халқаро сифат белгисига эга бўлган 
маҳсулотларга айтилади. Биринчи сифат категориясидаги маҳсулот деб давлат сифат 
белгисидаги ҳамда барча талабларга (ўзимизнинг ва чет эллик истеъмолчиларнинг 
талабларига) жавоб берувчи маҳсулотлар тан олинади. Таҳлилда маҳсулотлар сифат белгиси 
асосида таққосланувчи бирликларнинг мутлақ ва нисбий ўзгаришларига баҳо берилади. 
Жами маҳсулот таркибида олий сифат ва биринчи сифат маҳсулотлари салмоғининг йиллар 
бўйича ўзгаришларига баҳо берилади. Маҳсулот сифатига баҳо беришда баллар тизимидан 
фойдаланиш, сифат коэффициентларини қўллаш, ўртача навлилик даражаларини аниқлаш 
ҳам муҳимдир (6-жадвал).