О. Р. Райимбердиева бухгалтерия ҳисоби, ИҚтисодий таҳлил ва аудит

Бухгалтерия ҳисобининг мемориал-ордер шакли 
узоқ вақт ҳисобда асосий ўринни 
эгаллаб келди. Ҳисобнинг бу шакли ҳар томонлама текширилган дастлабки ҳужжат асосида 
ёзилади. У қуйидаги кўринишда бўлади: 
Операция бўлган 
вақт 
Операциянинг 
қисқача мазмуни 
Корреспонденцияланувчи 
счётлар 
 
Сумма 
Дебет 
Кредит 
Кейинчалик мемориал-ордерларнинг рақамлари ва суммалари операцияларни рўйхат 
қилиш журналига (хронологик регистр) тартиб билан ёзиб борилади. 
Рўйхатга олиш журнали мемориал-ордерларнинг сақланиши устидан ва тартиб билан 
рақамланишини назорат қилиб туриш учун ҳамда ой давомида бажарилган барча хўжалик 
операцияларининг умумий суммасини аниқлаш учун хизмат қилади. Ундан ташқари, ҳар 
ойнинг охирида журналдаги хўжалик операцияларининг жами суммаси синтетик счётлар 
бўйича ой охирига тузилган оборот ведомостларининг умумий суммаси билан 
солиштирилади. Бу усулда синтетик счёт бўйича мунтазам регистрларда акс эттирилган 
хўжалик операцияларининг тўпламини текшириш ҳамда икки ёқлама ёзиш қоидасига қандай 
Ишлаб чиқариш чиқиндилари. Умумишлаб чиқариш харажатлари. 
Мавзуга оид муаммолар: 
1. 
Маҳсулот таннархи-хўжалик фаолиятининг хамма томонларини акс эттирувчи 
кўрсаткичдир. Бунга ўз фикрингизни билдиринг.
 
2.
Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот таннархини калькуляция 
қилиш бир-бири билан ўзаро боғлиқ. Бу боғлиқликни сиз нимада кўрасиз? 
1-савол бўйича дарс мақсади: 
Талабаларда ишлаб чиқариш харажатлари, маҳсулот 
таннархини калькуляция қилиш вазифалари тўғрисида тушунча ҳосил қилдириш. 
Идентив ўқув мақсадлари: 
1.1. 
Маҳсулот таннархи тўғрисида сўзлаб бера олади. 
1.2. 
Маҳсулот ишлаб чиқариш таннархи харажатлари элементлари бўйича гапириб бера 
олади. 
1-савол баёни.
Ишлаб чиқариш харажатлари ҳисоби ва маҳсулот таннархини 
калькуляция қилиш вазифалари ҳамда уни ташкил қилиш асослари. Маҳсулот таннархи 
корхона ёки ишлаб чиқариш бирлашмаси молия-хўжалик фаолиятининг ҳамма томонларини 
акс эттирувчи кўрсаткичидир. Шунинг учун ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва 
маҳсулот таннархини калькуляция қилиш бухгалтерия ҳисобининг энг асосий соҳаларидан 
бири ҳисобланади. 
Ишлаб чиқариш харажатларини ҳисобга олиш ва маҳсулот 
таннархини калькуляция қилишнинг 
вазифалари
қуйидагилардан иборат: 
1.
маҳсулот ишлаб чиқариш ва уни сотиш билан боғлиқ хақиқий харажатларни ўз 
вақтида, тўлиқ ҳисобда акс эттириш; 
2.
маҳсулот ишлаб чиқариш жараёнида материал, пул ва мехнат вазифалари 
ресурсларидан тўғри фойдаланилиши устидан назорат олиб боришни таъминлаш; 
3.
ҳажми, сифати ва ассортименти бўйича маҳсулот ишлаб чиқариш режасининг 
бажарилишини назорат қилиш; 
4.
маҳсулот айрим турларининг хақиқий таннархини ҳисоблаш; 
5.
таннарх бўйича режа топшириғи бажарилишини назорат қилиш; 
6.
ишлаб чиқаришда фойдаланилмаган резервларни аниқлаш, хўжасизликка, брак 
ҳисобига, нобудгарчиликлар ва бошқа ишлаб чиқаришдаги унумсиз харажатларнинг 
бўлишига қарши кураш олиб бориш; 
7.
ишлаб чиқариш-хўжалик ҳисоби фаолияти натижаларини аниқлаш. 
Корхоналарида ишлаб чиқариш ҳисоби ва маҳсулот таннархини калькуляция 
қилиш «Харажатлар таркиби тўғрисидаги Низом»га мувофиқ олиб борилади.