O’ O`zbekiston respublikasi

Parametrli sikl operatori. Bu operator parametrli takrorlash operatori ham deyiladi. Uni ishlatish uchun takrorlash jarayoni quyidagi qoidalarga ega bo‘lishi kerak: jarayonining takrorlanish soni uning bajarilishidan oldin ma’lum bo‘lish kerak;  takrorlash jarayonini skalyar turdagi o‘zgaruvchi boshharadi. Bu o‘zgaruvchi berilgan boshlang‘ich qiymatdan berilgan oxirgi qiymatgacha ketma-ket qiymatlarni qabul qiladi. Ko‘pincha quyidagi takrorlash operatori ishlatiladi:

for V: =E1 to E2 do S;  

bu yerda  for (uchun) , to (o‘sib boradi) va do (bajarish) -  xizmatchi so‘zlar, V - skalyar turdagi o‘zgaruvchi (haqiqiydan tashhari) -  takrorlash parametri, E1 va  E2 -  V turdagi ifodalar, S - operator  - takrorlash tanasi.

Bu operatorni ishlash tamoyilini tushintiramiz:  V takrorlash parametriga E1 boshlang‘ich qiymatidan boshlab, E2 oxirgi qiymatigacha ketma-ket qiymatlar beriladi va har bittasi uchun S operatori  bajariladi. E1 va E2 qiymatlari takrorlash jarayoni boshlanishidan oldin faqat bir marta hisoblanadi, S operatori V qiymatini o‘zgartirishi mumkin  emas. Agar E2

Shunday qilib, arifmetik takrorlash operatorini quyidagi operatorlar ketma-ketligi yordamida yozish mumkin (vn va vk - V turdagi yordamchi o‘zgaruvchilar):

vn: = E1;

vk: =E2;

if vn<=vk then

begin

V: =vn; S; V: =succ(V); S; V: =succ(V); S; . . . ; V: =vk; S

end;  

Paskalda takrorlash tugaganidan keyin V-ning qiymati noaniq hisoblanadi. Arifmetik takrorlash operatorini ishlatib, berilgan n uchun y=1+2+3+. . . +n quyidagcha yechish mumkin:

y: =0; for i: =1 to n do y: =y+i;

Ba’zida takrorlash parametrini kamayib borish tartibida o‘zgarishi kerak bo‘ladi. Bunday hollarda Paskalda takrorlash operatorining quyidagi shakli mavjud:

for V:E1 downto E2 do S;

bu yerda  downto (kamayib borish) -  xizmatchi so‘z. Bu ko‘rinishidagi takrorlash operatori quyidagi operatorlar ketma-ketligiga ekvivalent:

vn: =E1; vk: =E2;

if vn>=vk then

begin

V: =vn; S; V: =pred(V); S; V: =pred(V); S;. . . ;V: =vk; S

end;

Yuqorida keltirilgan masalani bu operator yordamida quyidagicha yechish mumkin:

y: =0; for i: =n downto 1 do y: =y+i;

1-misol:

Program Sum;

Var i: integer;

S: real;

Begin read(n);

S:0;

For i:1 to n do s:s1/sqr(x);

Write(s)

end.
2-misol:

Lotin alfavitidagi kichik harflar chop etilsin.

Program chart;

Var c: char;

Begin

For c:a to z do write (s)

end.
3-misol:

Program F1;

var n, i: integer,

b: boolean;

c: char;

begin read(n);

For i:1 to n do write (i);

For i:10 downto 10 do write(i);

For c:z downto a do write(s);

For b: False to true do write(b)

end.