O’ O`zbekiston respublikasi

Butun (integer) tur. Butun turiga butun sonlar to‘plamidagi qiymatlar (amalga oshirishga bog‘liq) kiradi. Ular ustida 5 ta asosiy amallar bajariladi: qo‘shish (), ayirish (-), ko‘paytirish (*), butunni butunga bo‘lish va butun qismini olish (div), butunni butunga bo‘lish va qoldiq qismini olish (mod). Bu amallar butun natija beradi. Birinchi to‘rtta amallar oddiygina, beshinchisi esa quyidagi qoida bo‘yicha bajariladi: faqat n>0 bo‘lganda ishlatiladi,  

agar m>0  bo‘lsa m mod n  m - ((m div n) * n);  

agar m<0 bo‘lsa m mod n  m-((m div n) * n)  n.

Ifodada chapdan o‘nga harab div, mod, * amallari birinchi bo‘lib, keyin - va  amallari bajariladi. Butun qiymatlarni taqqoslash va qiymat berish operatorida ishlatish mumkin.

Quyidagi standart funksiyalar butun natija beradi:

abs(x)- x-ni absolut qiymati,

sqr(x)- x-ni kvadrati,

trunc(x)- x-ni butun qismi,

round(x)- x-ni butungacha yaxlitlash.

Butun tur tartiblangan bo‘lgani uchun, quyidagi standart funksiyalarini qo‘llashimiz mumkin:

succ(x)- x-dan keyingi butun qiymatini,

pred(x)- x-dan oldingi qiymatini,

ord(x)- tartib nomerini beradi.

Masalan, 76, -234, Q56.

Butun turdagi o‘zgaruvchilarni e’lon qilish uchun quyidagi kalit so‘zlar mavjud: integer, shortint, byte, longint va word.

Har bir butun o‘zgaruvchilarni e’lon qilish uchun alohida hollarga bog‘liq ravishda shu kalit so‘zlardan biri ishlatiladi.

Quyidagi jadvalda butun sonlarni hamma turlari keltirilgan: