O. N. Imomov hayot faoliyati xavfsizligi

 
2.
 
Yonish fazalari va portlash chegaralari 
 
Yonish faqat ma`lum harorat sharoitidagina mavjud bo`lishi mumkin. Barcha 
yonuvchi moddalarning tarkibida uglerod va vodorod mavjuddir. Issiqlik ta`siri 
ostida yonuvchi moddalar parchalanib yuqoridagi gazlar ajralib chiqib, havodagi 
kislorod bilan birikib, alanga hosil qiladi. 
Yonish fazalarining quyidagi xillari aniqlangan: 
1. 
Chaqnash.
Agar sekin-asta qizdirilayotgan yonuvchi suyuqlikka vaqti-vaqti 
bilan tashqaridan alanga ta`sir qildirsak, ma`lum bir haroratga etganda, undan ajralib 
chiqayotgan gazsimon mahsulot chaqnaydi va shu zahotiyoq o`chib qoladi. 
Suyuqlikning ana shu paytdagi harorati chaqnash harorati deyiladi. Chaqnagan 
gazlarning tez o`chib qolishining sababi, bu haroratda suyuqlikdan ajralib 
chiqayotgan gazlar alangani davom ettirish uchun etarli emasligidir. 
Chaqnash harorati moddalarning yong`in jihatidan xavfliligini aniqlashda katta 
ahamiyatga molikdir. Ayrim moddalardan ajralib chiquvchi bug` va gazlar ko`p 
miqdorda yig`ilishi natijasida ochiq alanga bilan birikib kuchli portlash paydo qilishi 
mumkin. 
2. 
Alangalanish.
Suyuq, yonuvchi moddalarni qizdirish chaqnash haroratidan 
yuqorida ham davom ettirilsa, uning bug`lanishi jadallashadi va shunday bir vaqt 
keladiki, unga alanga yaqinlashtirilsa chiqayotgan bug`lar chaqnaydi va yonishda 
davom etadi. Suyuqlikning shu holatdagi harorati alangalanish harorati deb ataladi. 
3. 
O`z-o`zidan alangalanish.
Agar yonuvchi suyuqlikni alangalanish 
haroratidan yuqori bo`lgan holatda ham qizdirish davom ettirilsa-yu, lekin ochiq 
alanga yaqinlashtirilmasa, ma`lum bir vaqtda, ajralib chiqayotgan bug`lar o`zidan-
o`zi alangalanib ketadi. Yonuvchi suyuqlikning ana shu holatdagi harorati o`z-
o`zidan alangalanish harorati deyiladi. 
4.