O. M. Ibragimov Siyob Abu Ali Ibn Sino nomidagi Jamoat salomatligi

M
u
st
a
k
il
 
ta’
li
m
 
1 
Umumiy 
gigiyena 
vaekologiya fanining 
vazifasi,rivojlanish 
tarixi. 
Stomatolog 
yordamchisini 
tayyorlash 
tizimida 
gigiyenaning 
tutgan 
o‘rni va ahamiyati. 
Zamonaviy 
inson 
ekologiyasi..
Umumiy gigiyena va ekologiya fanining tarixi 
hamda inson salomatligi haqida tushuncha. 
Umumiy gigiyena va ekologiya fanining 
tibbiyot fanlari orasida tutgan o‘rni, odam 
organizmining 
tashqi 
muhit 
bilan 
bog‘liqligito‘g‘risida gi I.P.Pavlov nazariyasi, 
kasalliklarni yuzaga kelishida atrof muhitda 
bor bo‘lgan ijtimoiy-gigiyenik omillar va 
mahalliy tabiiy iqlim sharoitlarini inobatga 
olish, hamda insonni o’rab turgan tashqi 
muhitning 
eng 
muvofiq 
sharoitlaridan 
davolash va sog‘lom lashtirish maqsadida 
foydalanish 
bilim 
va 
Ko‘nikmalar 
(kompetensiyalar)ini shakllantirish
 .
2 
N 
2 
Havo gigiyenasi. 
Havo muhitiga 
gigiyenik ta’rif. 
Atmosfera havosining 
gigiyenik 
xususiyatlarini 
aniqlash. 
Havo muhitiga gigiyenik ta’rif. Quyosh 
radiasiyasining gigiyenik 
ahamiyati. Havo muhitining fizikaviy 
xossalari (harorat, namlik, havo harakatining 
tezligi va yo‘nalishi , uning atmosfera bosimi 
va elektr holati)ni biologik va umumsanitar 
ahamiyati, organizmga nomuvofik ta’sir etish 
mumkinligi, oldini olish tadbirlari. Havo 
muhitining kimyoviy tarkibi, tabiiy kimyoviy 
tarkibidagi ayrim qismlarining fiziologik va 
sanitar ahamiyati. Havo muhitining biologik 
4 
N 
A 
2 

---

xossalari va aerogen infeksiyalar haqida 
tushuncha. Quyosh radiasiyasi haqida 
tushuncha va uning tarkibidagi infraqizil, 
ultrabinafsha, ko‘rin uvchi nurlarining 
gigiyenik ahamiyati. Kasalxona ichi 
infeksiyalarini kelib chiqishida havo 
muhitining bakteriologik ifloslanganligining 
ahamiyati. Quyosh radiasiyasi optik qismiga 
gigiyenik ta’rif. Iqlim va ob-havoning 
gigiyenik ahamiyati 
3 
Tuproq 
gigiyenasi.Aholi 
yashaydigan joylarni 
tozalash.
Tuproq–biosferaning 
tarkibiy 
qismi. 
Tuproqning gigiyenik va epidemiologik 
ahamiyati. Tuproqning ifloslanishi va o‘z -
o‘z idan tozalanishi. Chiqindilarning turlari 
(suyuq-qattiq chiqindilar). Chiqindilarning 
atrof-muhitda to’planishi, ularni yig’ish, 
tashish, 
zararsizlantirishga 
qo‘yiladigan
gigiyenik talablar. Tabiiy resurslar va ulardan 
foydalanish muammolari. Tuproq holatining 
mikroorganizmlarga bog‘liqligi.
2 
N 
4 
Suv gigiyenasi.Aholi 
ichimlik suvi bilan 
ta’minlash.Suvning 
salomatlik 
omili 
ekanligi. 
Suvning 
fiziologik, 
gigiyenik 
va 
epidemiologik ahamiyati. O‘z R aholisini suv 
bilan ta’minlashdagi eng muhim muammolar, 
mahalliy va markazlashgan suv taminoti 
haqida tushuncha. O‘z R da o’rnatilgan suv 
iste’moli me’yorlari. Respublika hududidagi 
suv manbalariga gigiyenik ta’riflar. Suv 
ta’minoti manbalariga bo‘lgan umumiy 
gigiyenik talablar. Suv manbalarining sanitar 
himoya mintaqalarini tashkil kilish. SanQ va 
M-950-2011 ga muvofiq ichimlik suvining 
sifatiga bo‘lgan talablar. 
Ichimlik suvini sifatini yaxshilash usullariga 
umumiy ta’rif. Ichimlik suvining sifatini 
yaxshilashdagi 
asosiy 
usulllar: 
suvni 
tiniqlashtirish va zararsizlantirish (usullari, 
vositalari, ishlov berish tartibi va uning 
gigiyenik nazorati). 
4 
N 
A 
2 
5 
Turar joy gigiyenasi. 
Turar joyning gigiyenik ahamiyati. Turar joy 
sharoitlarining aholi sog’ligiga ta’siri. Turar 
joylarga qo‘yiladigan gigiyenik talablar 
(qurilish, yoritilish, isitilish, shamolatish). 
Turar joy binolarining zax tortish sabablari, 
unga qarshi kurash choralari. Turar joylarni 
ko’kalamzorlashtirishning ekologik muhitga 
ta’siri. 
4 
N 
A 
2 
6 
Ovqatlanish 
gigiyenasi. 
Ovqatlanishning salomatlik omili ekanligi. 
Ovqatlanishning ijtimoiy-gigiyenik muammo 
ekanligi. 
Aholi 
salomatligi 
uchun 
ovqatlanishning 
ahamiyati. 
Oqilona 
ovqatlanish tushunchasi va unga bo‘lgan
gigiyenik talablar, fiziologik ovkatlanish 
me’yorlari. 
Asosiy 
oziqli 
moddalarning 
manbalari va gigiyenik iste’mol me’yorlari. 
4 
N 
A 
2 

---

Alimentar
(ovqatlanish gigiyenasi, davolash-profilaktika 
muassasalari gigiyenasi, mehnat gigiyenasi, 
bolalar va o’smirlar gigiyenasi) ni o‘rgatish. 
kasalliklar haqida tushuncha, ularning tasnifi. 
Ovqatdan zaharlanishlar, tasnifi. Ovqatdan 
zaharlanishning 
muhim 
shakllari 
kelib 
chiqishini oldini olish. Yuz-jag‘ kasalliklari 
bemorlarini parhyezli 
ovqatlantirishning gigiyenik asoslari 
7 
Shaxsiy gigiyena.
Sanitariya 
maorif 
ishini tashkil etish.
Shaxsiy gigiyena, uning vazifasi, inson 
salomatligida shaxsiy gigiyenaning tutgan 
o‘rni. Kiyimbosh va poyabzal gigiyenasi. 
Sanitariya-maorifining asosiy vazifasi, 
usullari Sanitariya-maorif ishi bo‘yicha
ko’rsatilgan mavzuda suhbat o‘tkazish uchun 
ma’ruza tayyorlash (giyohvandlik, OITS
sil,COVID-19 va boshqa yuqumli kasalliklar) 
Aholi o‘rta sida savol - javob tarzida 
suxbatlar, uchrashuvlar o‘tkazish uchun reja 
tuzish. Kasalliklarni oldini olish bo‘yicha
devoriy gazetalar chiqarish
. 
2 
N 
2 
8 
Mehnat gigiyenasi. 
Ishlab chiqarish 
muhitidagi fizikaviy, 
biologik va kimyoviy 
omillarga gigiyenik 
ta’rif. Kasbga 
aloqador kasalliklar. 
Mehnat sharoitlarini gigiyenik o‘zgarishi 
uchun 
ilmiy-texnika 
taraqqiyotining 
ahamiyati. Mehnat gigiyenasi tushunchasi, 
mehnat gigiyenasi sohasidagi zamonaviy 
muammolar, ishlab chiqarishga oid zararlar 
haqida tushuncha, ularning tasniflari. Kasbga 
doir 
kasalliklar, 
O‘z R uchun bu 
muammoning dolzarbligi. Sanoat korxonalari 
ishchi va xizmatchilariga gibbiy xizmat 
ko’rsatishni tashkil etishning asoslari. Ruhiy 
fiziologik omillarga gigiyenik ta’rif, ularning 
ishchilar organizmiga zararli ta’sirini oldini 
olish tadbirlari. Ishlab chiqarish muhitidagi 
fizikaviy 
omillarga 
umumiy 
ta’rif.: 
nomuvofiq mikroiqlim, shovqin, tebranish 
(fizikaviy ta’rif, ishchilar organizmiga zararli 
ta’siri, zararli ta’sirini oldini olish tadbirlari). 
Sanoat changlari, changlarning tasniflari, 
changga doir patologiyalar haqida tushuncha 
va ularni oldini olish tadbirlari. Ishlab 
chiqarish muhitidagi biologik omillarning 
gigiyenik ahamiyati, kasbga oid infeksiyalar 
haqida 
tushuncha, 
ularni 
oldini 
olish 
tadbirlari. 
Ishlab 
chiqarish 
muhitidagi 
kimyoviy omillar haqida tushuncha, ularning 
gigiyenik 
ahamiyati: 
organizmga 
kirish 
yo‘llari , mumkin bo‘lgan ta’sir etish tabiati, 
ularning zaharliligi bo‘yicha tasnifi. O’tkir 
va surunkali kasbiy zaharlanishlar haqida 
tushuncha, ularni oldini olish tadbirlari. Ishlab 
chiqarishga doir zararli omillarning spesifik 
ta’siri: allergenli, kanserogenli, mutagenli, 
2 
N 
2 

---

teratogenli, 
embriotoksik; 
oldini 
olish 
tadbirlari. 
Zararli 
kasblarda 
ishlovchi 
ishchilarga davolovchi- profilaktik ovqatlar 
berish va ularga gigiyenik ta’rif. 
9 
Bolalar va o’smirlar 
gigiyenasi. 
Bolalar va o’smirlar gigiyenasi. O‘zbekiston 
aholisi bolalar kontingentining salomatlik 
ko’rsatkichlari. Aholi turmush sharoitining 
bolalarning salomatlik holatini belgilovchi 
muhim omil ekanligi. Bolalarning jismoniy 
rivojlanishi ularni tarbiyalash va o‘qitish
sharoitlarini 
muvofiqlashtirish 
bo‘yicha
tadbirlar ishlab chiqishning asosi ekanligi. 
Akselerasiya, uning gigiyenik ahamiyati, 
maktabga yetilganlik tushunchasi. Bolalar va 
o’smirlarga tibbiy xizmat ko’rsatishni tashkil 
etishning 
gigiyenik 
asoslari. 
Bolalar 
muassasalarini qurish va jihozlashga bo‘lgan
gigiyenik talablar. 
2 
N 
2 
10 Davolash-profilaktika 
muassasalari 
gigiyenasi. DPM-
larning 
ixtisoslashtirilgan 
bo‘lim lariga bo‘lgan
gigiyenik talablar. 
Kasalxonalar qurilishining gigiyenik asoslari. 
UzR-da DPM-ning moddiy-texnik bazasining 
holati va uni yaxshilash bo‘yicha bugungi 
kundagi vazifalar. Kasalxonalar qurilishining 
zamonaviy 
muammolari. 
Davolovchi- 
himoyalovchi tartib haqida tushuncha, uning 
kasalxonalarni obodonlashtirilganligi bilan 
bog‘liqligi. O‘z R-da DPM-ni rejalashtirish 
va loyihalashtirish reglamentlari va gigiyenik 
asoslari. 
Kasalxonalarni 
rejalashtirishga 
bo‘lgan umumiy gigiyenik talablar. 
Kasalxonalarni kommunal nuqtai-nazardan 
jihozlanishi (suv ta’minoti, kanalizasiya, 
yoritilishi, sh amollatilishi, chiqindilardan 
tozalash). Bemorlarni ovqatlantirishni tashkil 
qilish. Kasalxona ichi infeksiyasi haqida 
tushuncha va uni oldini olish choralari. 
Jarroxdik, yukumli kasalliklar va tug’ruqxona 
bo‘lim lariga bo‘lgan asosiy gigiyenik 
talablar. 
4 
N 
A 
2 
11 Ijtimoiy 
gigiyena.Aholi 
salomatligining asosiy 
ko’rsatkichlari va 
statistik tekshirish 
usullari. 
Aholining demografik ko’rsatkichlarida aholi 
sonining o‘zgarishlarini (tug’ilish, o’lim, 
ko’chish va hakazo) hisoblab taxlil qilish. 
Demografik ko’rsatkichlarning bir hamda 
ko‘p yillik natijalarini tuzish. Olingan 
natijalarga ko’ra aholi o’sishini musbat yoki 
manfiy 
tomonga 
o‘zgarishini aniqlash. 
Kasalliklar haqida xisobot yig’ish va aholiga 
nisbatan 
solishtirma 
ko’rsatkichlarini 
taqqoslash. 
Davolash–profilaktika muassasalarida (QVP, 
QOP, oilaviy poliklinika, tez tibbiy yordam 
bo‘lim i, dispanser, klinika, DSENM) Qo‘l 
laniladigan nisbiy darajalar, diagrammalar 
(ustunli, radial), dinamik qatorlar kabi 
statistik tekshirish usullari. 
4 
N 
A 

---

12 Ekologiya. Ekologik 
ta’lim-tarbiya va 
ekologik madaniyat. 
Ekologiya 
fanining 
tarixi, 
ekalogik 
muommoning 
kelib 
chiqish 
sabablari. 
Ekologiya va tabiatni muhofaza qilish 
bo‘yicha O‘zbekiston Respublikasi 
Qonunlari va Prezident farmonlari, «Ekosan, 
ekologiya 
va 
salomatlik 
halqaro 
jamg’armasini» asosiy maqsad va faoliyat 
yo‘nalishi to‘g‘risida tushuncha.
2 
N 
2 
.