O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Oziq-ovqat  sanoati
.  Bugun  O‘zbekiston  xalq  xo‘jaligida  oziq-ovqat  sanoatining  ulushi 
katta.  Sanoatning  mazkur  turi  asosan  mahalliy  xomashyoga  tayanadi.  Respublika  yalpi  sanoat 
mahsulotining salkam 13 foizi oziq-ovqat sanoati hissasiga to‘g‘ri keladi. Tarmoq ko‘p xil. Unda 
un  va  un  mahsulotlari,  sut,  go‘sht,  yog‘-moy  va  baliq  mahsulotlari,  meva-sabzavot  va 
konservalar, uzum va meva mahsulotlari, spirtli ichimliklar, tamaki, chanqoqbosar ichimliklar va 
boshqa mahsulotlarni ishlab chiqarish yo‘nalishlari yo‘lga qo‘yilgan. 
Hozirgi vaqtda barcha viloyat markazlari va yirik shaharlarida go‘sht kombinatlari ishlab 
turibdi. «O‘z go‘sht» kombinatlari  ishlab turibdi. «O‘z go‘sht sut  sanoati» uyushmasi tarkibida 
23  ta  yirik  go‘sht  kombinati,  go‘sht  yetishtirishga  ixtisoslashgan  45  ta  xo‘jalik,  viloyat 
tumanlarida  esa  bo‘rdoqichilik  yo‘nalishidagi  100  dan  ortiq  o‘rta  va  kichik  korxonalar  bor. 
Ayniqsa hozirgi vaqtda tadbirkorlar tomonidan zamonaviy texnologiya bilan jihozlangan go‘sht 
mahsulotlari ishlab chiqaradigan ko‘pgina korxonalar qo‘rilmoqda. 
O‘zbekiston  sut  va  sut  mahsulotlari  ishlab  chiqaradigan  sanoat  korxonalari  juda  ko‘p. 
Ularda  sut-qatiq,  sariyog‘,  quruq  sut,  pishloq,  brinza,  qaymoq,  muzqaymoq  kabi  mahsulotlar 
ishlab chiqariladi. 1995 yilda tashkil qilingan birgina «O‘zgo‘shtsutsanoat» uyushmasi tarkibida 

---

62 
37  ta  sut  korxonasi,  118  ta  sut  qabul  qilish  punkti  faoliyat  ko‘rsatmoqda.  Bu  sohada    xususiy 
tadbirkorlik rivojlanib bormoqda. 
Oziq-ovqat  sanoati  yalpi  mahsulotining  40  foizini  beradi.  Bu  tarmoqda  paxta,  shoyi 
ishlab  chiqarish  yetakchilik  qiladi.  Eng  yirik  yog‘  ekstraksiya  zavodlari  Guliston,  Kosonsoy, 
Farg‘ona, Qo‘qon, Kattaqo‘rg‘on, Denov, Urganchdir. 
Respublikada un ishlab chiqarish rivojlangan bo‘lib, sutkasiga 120 t. dan 500 tonnagacha 
don  tortadigan  20  dan  ortiq  korxona  qurilgan.  Shu  asosda  non  ishlab  chiqarish  asosan  « 
O‘zdonmahsulot» tarkibidadir. Unga 4 ta non ishlab chiqarish birlashmasi  va 21 ta non zavodi 
qaraydi. 
Mamlakatda vino va aroq ishlab chiqarishga ixtisoslashgan sanoat korxonalarining  yillik 
ishlab  chiqarish  quvvati  25  mln.  d/l  ga  teng.  Tarmoqda  16  ta  yirik  korxona  bor.  Sohaga 
ixtisoslashgan  «Toshkentvino» kombinati, Toshkent shampan vinolari zavodi, Samarqand  vino 
va Samarqand- «Zarafshon» vino kombinatlari, Yangiyo‘l, Qo‘qon, Buxoro, Shahrisabz, Denov 
va  boshqa  shaharlarda  yirik  korxonalar  bor.  Resublikada  pivo  va  alkogolsiz  ichimliklar  ishlab 
chiqarish  ham  keng  rivojlantirilgan.  Bu  sohaga  ham  zamonaviy  texnologiyalar  kirib  kelmoqda. 
Misol  qilib,  Samarqand  shahridagi  Chexiya  bilan  hamkorlikda  ishlab  chiqarilayotgan  «Pulsar» 
pivo mahsuloltini aytish mumkin. 
Mamlakatda  qand-shakar  ishlab  chiqarish  ham  mavjud.  Bu  sohani  xom  ashyosi  sifatida 
qand  lavlagi  yetishtirish  ko‘paytirilmoqda.  1995-1997  yillarda  Turkiya  firmalari  bilan 
hamkorlikda  Xorazm  viloyatining  Xazorasp tumanida  shakar  zavodi  qurildi.  Zavod  sutkasiga  3 
ming tonna qand lavlagini qayta ishlash quvvatiga ega.  
Mamlakat oziq-ovqat  sanoat  korxonalarida  142,6  ming  t.  go‘sht  va  go‘sht  mahsulotlari, 
213,4  ming  t.  sut  va  sut  mahsulotlari,  276  ming  t.    o‘simlik  yog‘i,  54,2  ming  t.  makaron 
mahsulotlari, 542,2 ming t. non va non mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda. 
Oziq-  ovqat  sanoatining  mamlakatda  hududiy  joylanishida  tafovutlar  mavjud. 
Respublikamiz  sanoatida  Farg‘ona  (13,0  foiz),  Toshkent  (11,8  foiz),  Andijon  (9,8  foiz) 
viloyatlarining salmog‘i yuqori.