O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Sanoat  tarmoqlarini  respublika  xalq  xo‘jaligida  ahamiyati
.O‘zbekistonda 
iqtisodiyotida  sanoat  ishlab  chiqarish  yetakchilik  qiladi.  U  mamlakat  iqtisodiy  taraqqiyotida  
muhim  o‘rin  tutib,  xalq  xo‘jaligining    barcha  tarmoqlari  uchun  moddiy  –  texnika    vositalarini 
to‘xtovsiz  takror  ishlab  chiqarish  manbai  sifatida  faoliyat  ko‘rsatadi,  iqtisodiy  rayonlarning  
ijtimoiy  ishlab  chiqarish  texnikaviy  darajasini  belgilab  beradi  hamda  moddiy  va  mehnat 
resurslaridan foydlanishning holatiga ta’sir ko‘rsatadi. 
Mamlakat  asosiy  fondlarning  40  foizi  sanoatga to‘g‘ri  keladi,  yalpi  ichki  mahsulotning 
15 foizi sanoatda yaratiladi. Iqtisodiyotda band bo‘lgan mehnat resurslarining  13 foizi (yoki 1,1 
mln. dan ortiq kishi) sanoat tarmoqlarida  ishlaydi  O‘zbekiston sanoatida elektr energiyasi, gaz, 
neft, ko‘mir, benzin, po‘lat, avtomobillar, traktorlar, paxta terish mashinalari, elektrodvigatellar, 
transformatorlar,  akkumulyatorlar,  kabellar,  ekskavator,  ko‘prikli  ko‘targichlar,  yigiruv 
mashinalari,  samolyotlar,  oltingugurt  kislotasi,  mineral  o‘g‘itlar,  sun’iy  tolalari,  gazlamalar, 
paxta moyi, un, guruch, kiyim-kechak, oziq-ovqat mahsulotlari va boshqalar ishlab chiqariladi. 
Sanoat tarmoqlari orasida qishloq  jo‘jaligi  mahsulotlarini qayta  ishlovchi  va agrosanaot 
majmuiga  xizmat  ko‘rsatuvchi  tarmoqlar  tarixan  yetakchi  mavqiyega  ega.  Hozirgi  vaqtda 
ayniqsa,  gaz,  neft,  kimyo  mashinasozligi,  rangli  metallurgiya,  yoqilg‘i  sanoati  tarmoqlari  jadal 
sur’atlar bilan o‘smoqda.  
Hozirgi  vaqtda  respublika  sanoat  tarkibida  100  dan  ortiq  tarmoq  va  tarmoqlar  mavjud 
bo‘lib,  ular  bir  necha  majmualarni  tashkil  etadi.  Bundan  tashqari  sanoat  mahsulotlarining 
xususiyati  ularning  iste’mol  qilinishi  boshqa  xususiyatlariga  qarab,  og‘ir,  yengil,  oziq-ovqat 
xomashyo,  qayta  ishlovchi  tarmoqlarga  bo‘linadi.  Mamlakatimiz  viloyatlari  sanaot  mahsuloti 
tarkibida  ushbu  guruhlarning  nisbati  juda  katta  farq  qiladi.  Navoiy,  Qashqadaryo,  Farg‘ona 
viloyatlarida xomashyo tarmoqlari, Samarqand, Sirdaryo, Andijon, Namangan, Xorazm, Buxoro 
viloyatlarida  qayta  ishlovchi  tarmoqlar  rivojlangan.  Navoiy,  Toshkent,  Farg‘ona,  Qashqadaryo 
viloyatlarida  og‘ir  sanoat  tarmoqlari,  Buxoro,  Andijon,  Namangan  viloyatlarida  yengil  sanoat 
tarmoqlari,  Samarqand,  Surxondaryo,  Jizzax  viloyatlarida  oziq-ovqat  sanoat  tarmoqlari 
ulushning kattaligi bilan ajralib turadi. Masalan, qayta ishlovchi sanoat Navoiyda (20,3 foizini), 
og‘ir  sanoat  Buxoro,  Andijon,  Surxondaryoda  (11,8-15,4  foizni),  yengil  sanoat  Navoiyda  (1,8 

---

54 
foizni)  tashkil  etadi.Umuman,  respublika  sanoat  tarmoqlarining  hozirgi  tarkibida  eng  katta 
ulushni yoqilg‘i sanoati (24,1 foizi) egallaydi.Undan keyin yengil sanaot 19,8 foizni, oziq-ovqat 
– 14,2 foizni, metallurgiya – 10,3 foizni,  metallurgiya – 10,3 foizini egallaydi     
O‘zbekiston  O‘rta  osiyoda  samolyotlar,  avtomobillar  matori,  paxta  terish,  tozalash,  ip 
yigiruv, to‘g‘uv mashinalari, traktorlar, ekskavatorlar, yuk ko‘taruvchi kranlar kabi mahsulotlar 
va  boshqa  ko‘pgina  tayyor  mahsulotlar  ishlab  chiqaruvchi  yagona  mamlakatdir.  Mamlakatda 
sanoat  tarmoqlarini  yanada  rivojlantirish  uchun  ulkan  tabiiy    resurs  va  yetarli  darajada  mehnat 
resurs salohiyati mavjud. 
2