O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

Yengil sanoati. 
O‘zbekiston iqtisodiyotida yengil sanoatning ulushi alohida va ko‘p 
qirralidir. Qishloq xo‘jalik mahsulotlarini qayta ishlaydigan yengil va oziq-ovqat sanoati 
korxonalari respublika agrasanoat majmui (-ASM) ning tarikibiy qismidir. 
Yengil sanoatni rivojlantirish va joylashtirishda xom ashyo bazasi, yoqilg‘i-energetika va 
mehnat resurslari hamda iste’molchilarning mavjudligi asosiy ta’sir ko‘rsatadigan omillar 
hisoblanadi. O‘zbekistonda ana shu omillarning barchasi mavjud. 
O‘zbekiston yengil sanoatini ikki guruhga bo‘lish mumkin. Birinchi guruhga qishloq 
xo‘jalik mahsulotlarini dastlabki qayta ishlaydigan paxta tozalash, pillakashlik, qorako‘l terisiga, 
kanop tolasiga ishlov berish, jun yuvish kabi tarmoqlar kiradi. Ikkinchi guruhga aholi va xalq 
xo‘jaligi ehtiyojlari uchun keng iste’mol mollari-to‘qimachilik, ip-gazlama, trikataj, shoyi 
gazlama, tikuvchilik, poyabzal, muyna, gilam, shuningdek attorlik mollari, chinni idishlar kabi 
mahsulotlar ishlab chiqaradigan tarmoqlar kiradi. 
Respublika yengil sanoati tarmoqlari yiliga 456 mln. m
2
li gazlama, 474 ming m
2
jun 
gazlama, 47 mln. m
2
shoyi gazlama, 32,1 mln. dona trikotaj mahsulotlari, 64,5 mln. juft paypoq, 
5,5 mln. juft poyabzal, 2 mln. m
2
gilam va gilam mahsulotlari ishlab chiqarilmoqda.
Paxta tozalash sanoati
. U yengil sanoat tarmoqlari orasida yetakchi o‘rinda turadi. 
Respublikaning yirik shaharlarida, barcha viloyatlarida va aksariyat tumanlarida zamonaviy 

---

61 
texnologiyaga ega bo‘lgan paxta tozalash sanoati mavjud Respublika paxta tozalash sanoati 
yagona boshqaruvda ishlaydigan paxta tayyorlash punktlari, quritish-tozalash sexlari, transport 
xo‘jaliklari, paxta tozalash zavodlarini o‘z ichiga oladi. Tarkibida 119 ta paxta tozalash zavodi, 
56ta paxta punkti faoliyat ko‘rsatmoqda (1997). Paxtadan tola chiqishi o‘rtacha 31-32 foizni 
tashkil qiladi. Tolasi ajratib olingan texnik chigit yog‘ –moy kombinatlarida qayta ishlanadi. 
Mamlakatda yiliga 1,2 mln. tonnadan ko‘p tola va 200 ming tonnadan ortiq urug‘lik chigit 
tayyorlanadi. 
Hozirgi vaqtda O‘zbekiston paxta tolasi 40 ga yaqin xorijiy mamlakatlarga, jumladan, 
Buyuk Britaniya, Belgiya, Janubiy Koreya, Shveysariya, AQSH, Turkiya va boshqa 
mamlakatlarga eksport qilinmoqda.