O. L. Muxamedov Kafedra mudiri

O‘zbekiston Respublikasining aholi tug‘ilishi, o‘limi va tabiiy ko‘payishi. 
 
Yil 
lar 
Tug‘ilganlar 
soni, ming 
kishi 
O‘lganlar 
soni, ming 
kishi 
Tabiiy 
ko‘payish, 
ming kishi 
Har 1000 kishi hisobiga 
 
Tug‘ilganlar 
soni, kishi 
O‘lganlar
soni, kishi 
Tabiiy 
ko‘payish, 
kishi 
 
Jami aholi 
 
1960 
340,6 
51,7 
288,9 
39,8 
6,0 
33,8 

---

1965 
355,1 
60,1 
295,1 
34,7 
6,0 
28,8 
1970 
401,6 
66,2 
335,4 
33,6 
5,5 
28,1 
1975 
478,6 
100,2 
378,4 
34,2 
7,2 
27,0 
1980 
540,0 
118,9 
421,1 
33,8 
7,4 
26,4 
1985 
679,6 
131,7 
547,4 
37,2 
7,2 
30,0 
1990 
691,6 
124,5 
567,1 
33,7 
6,1 
27,6 
1995 
677,3 
143,5 
533,8 
29,8 
6,3 
23,5 
2000 
527,6 
135,6 
392 
21,3 
5,5 
15,8 
2001 
512,9 
132,5 
380,4 
20,4 
5,3 
15,1 
Respublika aholisining ko‘payishida tashqi migratsiyaning ham roli bor. Ammo bu 
omilning ijobiy ta’siri ko‘proq avvaligi yillarga to‘g‘ri kelgan. 70- va xususan 80- yillar oxiridan 
boshlab ushbu jarayon O‘zbekiston uchun manfiy natijaga ega bo‘lgan, keyingi yillarda 
Respublikaning tashqi migratsiyasi aloqalari doimo manfiy oqibatlarga ega, ya’ni emigratsiya 
immigratsiyadan ancha ko‘p bo‘lgan. Bu asosan bir vaqtlar O‘zbekistonga ko‘chib kelganlarning 
yana o‘z vataniga qaytib ketishlari natijasida yuz bergan. Masalan, Respublikamizdan tashqariga 
ketganlar soni 1994 yili 179 ming kishini, kelganlar soni esa 38 mingni tashkil qilgan, oqibatda 
migratsiya qoldig‘i -141 ming kishi bo‘lgan. 
 
A.P. Maksakova va O.B. Otamirzoyev ma’lumotlariga qaraganda, 1991-1997 yillarda 
Respublika shahar joylari bo‘yicha netto-migratsiya, ya’ni sof salbiy migratsiya qoldig‘i rus 
millatiga mansub bo‘lganlarda 302 ming, tatarlarda 95, yahudiylarda 50, ukrainlarda 28, 
nemislarda 20 ming kishini tashkil etadi. 
Qayd etish lozimki, tashqi migratsiyada ko‘proq shahar aholisi qatnashadi. Shu sababli 
ham bu vaziyat joylardagi mehnat resurslarining miqdor va sifat jihatlariga o‘z ta’sirini 
ko‘rsatadi.
Mamlakatimizdagi ichki migratsiyaga keladigan bo‘lsak, ma’lumki urush yillaridan keyin 
ko‘pgina cho‘l hududlari o‘zlashtirila boshlandi, shu munosabat bilan aholisi zich bo‘lgan 
hududlardan, xususan Ffarg‘ona vodiysidan aholi ko‘chirib olib kelishdi. Hozirgi vaqtda 
respublika ichki ko‘chirishning asosiy yo‘nalishlaridan biri aholining qishloq joylardan 
shaharlarga o‘tib joylashishidir. Keyingi yillarda jonlangan bu jarayon rivojlanib borayotgan 
bozor iqtisodiyoti munosabati bilan yanada tezlanishi kutiladi.