O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Xilodonellez. 
Kasallikni qo'zg'atuvchisi mayda (uzunligi 0,03— 
0,07mm) to'g'ri shakllanmagan infuzoriya turi hisoblanadi. Bu infuzori- 
ya baliqni terisiga va jabrasiga tezda tarqaladi. Asosan, teri shilimshiq 
moddasi bilan, to‘qima hujayralari bilan ham oziqlanadi. Infuzoriya- 
ning bu turi organik ifloslangan suvda keng tarqalgan bo'ladi. Bular 
bo'linish yuli bilan ko'payadi. Noqulay sharoitda sistaga o‘raladi. Sista- 
lar suvda suzib baliqlarga duch kelishi bilan (karp) uning tanasiga yo- 
pishib oladi. Ular o'simlikxo'r baliqlar, forel va boshqa turdagi baliqlar­
ga ziyon keltiradi. Infuzoriyaning bu turi sovuqsevar bo‘lib, suv harorati 
4—10°C bo'lganda rivojlanadi, agarda suv harorati 15°C gacha ko'tarilsa 
infuzoriyalar rivojlanishi va ko'payishi ancha sekinlashadi. Suv harorati 
20°C bo'lishi bilan ko'payishi umuman, to'xtab qoladi. Shuning uchun 
ham infuzoriyalarning bu turining qish faslida baliqlarga keltiradigan 
zarari katta. Losossimonlarga yoz faslida ham ziyon keltiradi. Baliq 
tanasi va jabrasida infuzoriyalar ko‘p sonli rivojlangandan keyin baliq 
tanasi ko'k-sarg'ish tus oladi, avvaliga dog'lar paydo bo'ladi, so'ngra 
baliqning butun tanasini qoplaydi. Kasal baliq bezovtalanadi, suv yu- 
zasiga ko'tariladi. Qishlash hovuzlarida muz ostida yaxlab qoladi va 
nobud bo'ladi.
Profilaktika maqsadida hovuzga qo'yilgan segoletkalar semiz va 
qishga chidamli bo'lishi kerak. Qishlash hovuziga begona baliqlarning 
kirishiga yo'l qo'ymaslik kerak. Antiparazitar vannalar orqali 5 % osh 
tuzi eritmasi tayyorlanib, eritmada yosh karpsimon baliqlar 5 minut, 
forel yoshlari uchun 0,2 % osh tuzi eritmasiga 10—15 minut, 0,1—0,2 % 
osh tuzi eritmasiga yoki ammiakdan 0,1-0,2 % eritma tayyorlab 1—2 
minut saqlash tavsiya etiladi. So'ngra vannadagi baliqlarni oqar suvda 2 
soat saqlanadi. Bu muddat ichida baliq tanasidagi barcha infuzoriyalar 
yuvilib ketadi. Agarda epizootiya keng tarqalgan bo'lsa, baliqlarni davo- 
lash ishlari hovuzni o'zida olib boriladi. Unda hovuz suviga 0,1—0,2% 
konsetratsiyali osh tuzi eritmasi tayyorlanib (baliqlar 2 sutka davomida 
suvda saqlanadi) yoki gazsimon xlorli suvga eritilib, suvda 0,2—0,4 mg/1 
eritma tayyorlab 12—24 soat shu eritmaga saqlanadi. Hovuzlardagi qish- 
laydigan baliqlardagi kasailiklarga qarshi kurashishda farmalin eritmasi 
(1:5000 eritmaga 1 soat saqlanadi) yoki xlorli ohak 1,5 mg preparat 1 1 
suvga eritiladi va baliq 30 min saqlanadi.