O kzbekiston respubl1kasi oliy ya cprta m axsus ta’lim vazirligi

Inkubatsion apparat xarakteristikasi
Apparat tiplari
Hajmi (1)
Uvildiriq ntiqdori 
(ming)
Suv sarfi litr\nrin
VEYS
8
50
0,6-0,8
VNIIPRX
50
350
3,0-4,0
VNIIPRX
100
700-750
5,0-7,0
VNIIPRX
200
1500
8,0-10,0
Savin-Arxipov
200
1500-3000
14
Inkubatsion sexda suv tindiruvchi hovuz orqali beriladi. Suv filtri 
orqali kapron to'r № 46 dan o'tkazib yuboriladi. VNIIPRX ning umu- 
ntiy ko'rinishi 29-rasmda ko'rsatilgan.
Uvildiriqlar otalangandan keyin 1,5-2,0 soatdan so'ng 4 -8 blasto 
merlik stadiyasida uvildiriqlarning otalanish % ni aniqlaydilar. MBS-1
116

---

mikroskop ostida 100 dona uvildiriqni Petri chashkasida ko'zdan ke- 
chiriladi.
29-rasm. VNIII’RX apparati o‘sim!ikxo‘r baliqlar inkubatsiyasi va saqlash 
uchun maxsus moslama sxemasi:
1 — inkubatsion apparat; 2 — suv beruvchi truba; 3 — enibrionlarni qabul 
qiluvchi va saqlovchi sadoq; 4 — lichinkali sadoqni saqlash uchun basseyn;
5 — basseynga suv beruvchi truba.
Otalanish foizini aniqlashda Bogorov hisoblash kamerasidan foyda- 
lansa bo'ladi. Agar uvildiriqlar sifatli va talab darajasida bo'lsa otalanish 
ko‘rsatkichi 90% dan kam bo'lmaydi.
Agar inkubatsiya davrida suv harorati 17°C gaclta pasaysa, uvildi- 
riqlarni nobud bo'lishi kuzatiladi. Uvildiriqlarning nobud bo'lish foizi 
ancha oshadi va nogiron embrionlar ham ko'payadi. Uvildiriqlar sifatiga 
ota-ona baliqlarni qishda qanday sharoitda saqlash ham ta’sir etadi yoki 
nerestdan oldin qanday boqilganligiga ham bog'liq.
Inkubatsiya davri tugashi bilan mayib-majruh embrionlar foizi va 
erkin embrionlar chiqish foizi aniqlanadi. Bu ko'rsatkichlar chavoqlar 
miqdorini aniqlashda katta ahamiyatga ega. Agar inkubatsiya sharoiti 
yaxshi bo'lsa va jinsiy mahsulotlar sifatli bo'lsa erkin embrionlar miq- 
dori 70—80% dan kam boimaydi.
Sadoqga chavoq o'tkazilganda ham lining nobud bo'lishi kuzatiladi, 
imda chavoqlar soni etalon usuli bilan aniqlanadi.
Agar apparatda o'lgan chavoqlar soni ko'p bo'lsa, gastrulatsiya jara- 
yoni, ya’ni 13 soat o'tishi bilan o'lgan uvildiriqlar rezin shlang yor-
117

---

damida yig'ib olinadi. Uvildiriq inkubatsiyasining davomiyligi appa- 
ratga kelib tushadigan suv baroratiga bog'liq. Agar suv harorati optimal 
darajada 21—25rC boisa 23—33 soatda ba’zan bir sutka, suv harorati 
27—29“C boisa 17—19 soat davom etadi. Bimday harorat barcha o'txo'r 
baliqlar uchun xos xususiyatdir. Embrionlarning ajralishi 1—3 soat 
davomida sodir boladi. Ba’zan 10—12 soat cho'zilishi ham mumkin. 
Erkin embrionlar hosil bolishi bilan suv yuzasiga ko'tariladi. So‘ngra 
ular suv oqimi bilan maxsus moslama orqali yoki shlang orqali ular 
maxsus sadoqlarga tushadi. Sadoq basseyn ichiga №18—20 kaprondan 
tayyorlanadi.
Eng qulay sadoq razmeri quyidagilar: 60x60x45 va 70x70x45 sm. Sa­
doq yog'ochdan qilingan ramkalarda mustahkamlanadi va tortilib tay­
yorlanadi (sadoq tubi osilmasin). Sadoq 30 sm suv chuqurligida bolishi 
kcrak. Basseyn (hovuz) chuqurligi 1 nt. Shu xo'jalikdagi hovuzda sadoq 
o'rnatiladi. Sadoqda diametri 3—5 sm keladigan truba orqali suv oqib 
kelishi kerak. Xuddi shundav sadoqlarda 250 ming chavoq saqlana- 
di. Agar bimday sadoq hovuz ichida qurilgan boisa 100 ming chavoq 
saqlanadi.
Sadoqlarda chavoqlar to taogen oziqlantirishga olilgunga qadar 
saqlanadi. Bu davrda suzgich pufagi havo bilan toladi. Bu holatni 
MBS-I bilan kuzatiladi. Chavoqlarni sadoqlarda saqlash muddati suv 
baroratiga bogliq.
Masalan, suv harorati 18—20°C bolganda chavoqlarni sadoqda 
saqlash muddati 90—10 soat, 20—23°C bolganda 80-85 soat, 26—27°C 
bolganda 48 soat davom etadi. Chavoqlarning endogen oziqlanishdan 
to taogen oziqlanishigacha 50% yetib kelishi mumkin. O'txo'r baliqlar 
chavoqlari inkubatsiya uchun universal apparatlar ishlatiladi. Eng qulayi 
G.l.Savin va N.E.Arxipovlar tomonidan ixtiro qilingan apparat hisob- 
lanadi. Apparatning hajmi 200 litr, inkubatsiyalash qobiliyati 1,5 min 
uvildiriq, embrion saqlash miqdori 3 min, suv sarl'i 14 l\min. Apparat 
tuzilishi 26-rasmda ko'rsatilgan.