O karimova huquqshunoslik

«Davlat,
—
deb qayd etadi A. Donish, — 
xalq bilan podsho o‘rtasida
xalqni talon-taroj va o‘g‘irlikdan himoya qilish maqsadida
tuzilgan shartnoma natijasida shakllanadi».
XIX va XX asr oralig‘ida yashagan va ijod etgan o‘zbek
demokratik tafakkurining yana bir vakili Muqimiy
(Muhammad Aminxo‘ja Mirzaxo‘ja) nafaqat feodal tar -
tiblarini, balki yangidan paydo bo‘lgan eks p lua tatorlarni,
Turkistondagi rus ma’muriyatini tanqid qilib chiqdi.
Muqimiy Furqatdan farqli ravishda islohotlarga ishonmas
edi. U mavjud davlat hokimiyati to‘laligicha boylarga
bog‘liq, ular xalq manfaatlarini hech qachon hisobga olgan
emas va olmaydi deb ta’kidlar edi.
Davlat va huquq nazariyasi mustaqil huquq sohalari-
ni o‘rganuvchi alohida fanlar uchun metodo 
logik asos
bo‘ladi. Bu fan davlat va huquqning vujudga kelishi va
rivojlanishini, davlat va huquq haqidagi nazariy bilim-
larni, davlat va huquqning vu 
jud ga kelishi, mohiyati,
turli tiplari, shakllari, funk 
siyalari, davlat apparatini
o‘rgatadi. Turli tipdagi davlatlarning rivojlanishini, mo-
hiyatini, mazmunini, huquq tushunchasini, huquqiy
normalarni, huquq shakllarini, qonuniylikni, yuridik ja -
vob garlik, huquq 
buzarlik va kelajakda davlat va huquq 
-
ning rivojlanish taraqqiyotini o‘rgatuvchi fandir.
Davlat va huquq nazariyasi fan tomonidan davlat va
huquq masalasini o‘rganib qolmasdan, balki Falsafa,
Iqtisodiyot nazariyasi, Siyosatshunoslik kabi fanlarda ham
o‘rganiladi. Bu fanlar jamiyat, tabiat taraqqi yotining umu-
miy qonunlarini ochib beradi hamda jamiyatning siyosiy,
iqtisodiy, ma’naviy hayotini yoritadi va ilmiy tomondan
izohlab beradi. Davlat va hu 
quq ning vujudga kelishi va
rivojlanishi ilmiy negizga tayangan holda davlat va
huquqning tabiatini, mohi 
yatini, rivojlanishini va qo-
nuniyatlarini ochib beradi. Bu fan davlat va huquqni
o‘rganuvchi yuridik fanlar tizimini boshqaradi va ular bi-
lan uzviy bog‘liqdir. Bu fan davlat va huquq, siyosat,
demokratiya, qonunchilik, hu 
quqiy tartibot, huquqiy

---

15
munosabatlar, huquq 
buzarlik, yuridik javobgarlik kabi
masalalarni ishlab chiqadi.
Davlat va huquq nazariyasi uning kelib chiqishi
haqidagi yangi bilimlar bilan boyishda davom etmoqda,
davlat va huquqning mohiyati va funksiyalarida sinfiylik
va umumijtimoiy nisbatlarning qo‘shilishi yuz bermoqda.
Hozirgi zamon davlat va huquq nazariyasini baholashga
yangicha yondashuvlar zarur. Respublikaning rivojlanish
bosqichida unda yuz berayotgan davlat va huquqiy
jarayonlar, huquqiy davlatda fuqarolik jamiyati muam-
molari o‘z yechimini kutmoqda.