O. I. Jalolov Buxoro davlat universiteti Amaliy

2.3.Grafik imkoniyatlari
Rasmlar yaratish va unda yozuv joylashtirish
Bu bo’limda biz Texning grafik imkoniyatlari haqida ma’lumotga ega
bo’lamiz.Rasmlar picture tanasi orqali hosil qilinadi.Quyidagi misolni ko’ramiz:
\begin{picture}(110,50)
\put(55,35){\vector(-2,1){40}}
\put(55,35){Bu vektor}
\end{picture}
Bu yerda picture tanasidagi aylana qavs ichida vergul bilan ajratib yozilgan
sonlar rasm chizilishi kerak bo’lgan sohani aniqlash uchun ishlatiladi.Bunda
birinchi son rasmning vertikal uzunligini, ikkinchi son esa rasm balandligini
aniqlaydi.Bu sonlar manfiy ham bo’lishi mumkin.Masalan (-150,36) kabi.
\put buyrug’i esa rasm yoki yozuvni tegishli kordinatalarga joylashtirish
uchun xizmat qiladi.Agar ko’rsatilgan kordinata band bo’lsa , tegishli rasm yoki
yozuv undan keyingi kordinatalarda joylashtiriladi.Bu buyruqning argumentida
joylashgan \vector buyrug’idan turli ko’rinishdagi vektorlar chizish uchun
foydalaniladi.Yuqoridagi misolda ) \vector(-2,1){40} ko’rinishidagi aylana qavs
ichida vergul bilan ajratib yozilgan raqamlar \put buyrug’idagi kordinataga
nisbatan simmmetrik chizilishini aniqlaydi.Bu sonlar kattaligi -4 va 4 orasida
bo’ladi.Figurali qavs ichida yozilgan son esa vector uzunligini aniqlaydi.
Yozuvlarni picture tanasida joylashtirishda ortiqcha qiyinchilik
ko’rinmaydi.Shuningdek yozuvlarga turli shrift va ko’rinish berish ham murakkab
emas.Masalan:
\begin{picture}(110,40)
\put(52,20){{\bf Qalinroq}}
\put(50,20){\llap{\sf Oddiy}}
\end{picture}
Bu yerda yozuvlar shriftini aniqlashda birinchi bo’limda ko’rib o’tgan
buyruqlardan foydalandik.Yuqoridagi misolda Qalinroq yozuvini oldin yozgan

---

74
bo’lsakda kordinatasi keyingi yozuvdan so’ng yozilishi haqida malumot bergani
sababli , bu yozuv Oddiy yozuvidan keyin yozildi.
Biz chizayotgan rasmlar sahifaning chap tomonidan chiziladi.Agar biz rasmni
sahifaning o’ng tomonidan chizmoqchi bo’lsak flushright tanasidan
foydalanishimiz mumkin.Markazdan chizish uchun esa center tanasidan
foydalanish mumkin.
Rasm chizishda ham yozuv va matematik formulalar yozishda bo’lgani kabi
ichma-ich tanalarni ishlatish mumkin.Masalan center tanasini picture tanasi ichiga
joylashtirish va teskarisi kabi.
Kesmalar
Texda kesmalar \line buyrug’i orqali hosil qilinadi.Bu buyruq ham xuddi
\vector buyrug’i kabi kordinataga nisbatan simmetriklikni va chiziq uzunligini
aniqlash orqali hosil qilinadi.Masalan:
\begin{picture}(100,50)
\put(60,50){\line(1,-2){20}}
\end{picture}
Bu yerda 100 x 50 rasm chiziladigan soha (60,50) rasm kordinatasini
bildiradi.\line buyrug’idagi (1,-2) esa “burchak koeftisienti”ni bildiradi.Burchak
koeftisientini qiyalik burchagi sifatida tushunish mumkin.Agar qiyalik burchagi
(0,1) bo’lsa gorizontal chiziq , agar (1,0) bo’lsa vertikal chiziq hosil bo’ladi.