O’. Asqarova, Z. Qoraboeva, M. Samidjonova

- rasm. Pedagogikaning ilmiy-tadqiqot metodlari




4-MODUL
PEDAGOGIK ILMIY-TADQIQOT ISHLARINI TASHKIL ETISH VA SAMARADORLIGINI BAHOLASH.

1. 
   MAVZU.PEDAGOGIK ILMIY-TADQIQOT JARAYONINI MODELLASHTIRISH.
   

REJA:

1. 
   Modellashtirish jarayonini tashkil etish.
   
2. 
   Modellarning turlari.
   
3. 
   Modellashtirish –yaxlit tizim sifatida.
   

Tayanch so’zlar: modellashtirish, model, grafik modellash, matematik model.

1. Modellashtirish jarayonini tashkil etish

Tadqiqot ob’ektini tanlash bevosita muammoning qo’yilishi (maqsadi) bilan uzviy bog’liq. Ilmiy tadqiqotlarning uzluksizligi va vaqt bo‘yicha chegaralanganligi uchun, tadqiqot ob’ekti ko’pchilik hollarda, tadqiqotchiga fanning ushbu tarmog’ini rivojlanishining o’tmishi bo’yicha beriladi. Tadqiqotning aniq bir muddatda va mos chegaralarida bajarilishi zarurligi hech kimga sir emas, chunki tadqiqot ob’ekti muammo qo’yilishiga qarab vaqt nuqtai nazardan ham, ko’rsatkichlar fazosi nuqtai nazardan chegaralanadi, ya’ni ko’rsatkichlarning aniqlanish va o’zgarish sohalari belgilab olinadi.
Modelni tanlash ham tadqiqot ob’ektiga mos holda olib boriladi. Bunda og‘zaki, ya’ni so‘zlar (fikrlar) orqali ifodalangan modellarga asoslangan fanlar mavjud bo‘lsada, tadqiqot ob’ektini, tabiiy tillarning so‘zlari orqali ifodalovchi bu model turli ilmiy-texnik tadqiqotlarda faqat boshlang’ich bosqichlarida yordamchi vosita sifatida foydalaniladi. Ijtimoiy-gumanitar fanlarda esa bu model turining ahamiyati ancha yuqoriroq bo’ladi, chunki bularda soniy ma’lumotlardan tashqari sifatiy ma’lumotlar o’rni ko’proq ahamiyat kasb etadi. Shunga o‘xshash chegarali shartlar grafik modellash jarayoniga ham tegishli. Bular ayniqsa, ma’lum ko’rinishdagi va o’lchamdagi rasmlar, sxemalar, shakllar, grafiklar va ularning turli masshtablardagi ko’rinishlarini tayyorlashda yaqqol seziladi. Ammo, ba’zi bir tadqiqot sohalarida analitik modellarga yaqinlashtirilgan grafik modellarni yaratish mumkin. Masalan, geometriya fanidagi turli qonuniy egri chiziqlar va sirtlar yoki
modelni muntazam ko’pyoqlar yoki graflar nazariyasi va h.k.