O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Хрестоматия по  истории  древнего мира.  М.,  1991.  199-202 стр
M isr Iskandariyasi 
Strabon.  G eografiya, XVTII,  7-9
Er.  avv.  33 2-331-yillarda m akedoniyalik Iskandar M isrning O 'rta- 
y e r   dengizi  qirg'og'ida 
Iskandariya  shahriga 
asos  soldi.  Iskan- 
dariya  Ptolem eylar  davrida  (er.  avv.  305-300-yillarda)  M isrning p oy- 
taxli,  ellinizm  m adaniyati  o'chog'i,  port,  O 'rtayer  dengizi  sharqiy 
qirg ‘og ‘idagi savdo markazi bo 'Idi. 
"
...G a v a n g a  har  ikki to m o n d a n   keltiriladigan  boyliklardan tashqari, 
bu  yerda  viloyatni  ikki  den g iz  bilan  yuvilishi  va  N iln in g   h a yotbaxsh 
quyilishi  oqibatida  bu  y e rd a   h av o n in g   y u m sh o q iig i  ajoyib;  shu  bilan 
birga  koMlarda  b u n y o d   qilingan  b o sh q a  sh ah arlar  yozgi  issiqda  o g ‘ir 
va  b u g ‘adigan  hav o g a  ega;  chunki  koMlar chetida q u y o sh   issiqligi  bilan 
b u g ‘ lanishlar  oqibatida  b o tq o q la r v u ju d g a  keladi;  botqoqliklardan  iflos 
nam lik  k o ‘tariladi,  o d a m la r   y u q u m li  kasalliklar  tu g 'd ira d ig a n ,  buzil- 
gan  havo  bilan  nafas  oladilar.  Iskandariyada  esa,  aksincha,  Nil  y o z  
b o sh id a  t o ‘lib,  zararli  bugManishlarga  olib  kelishi  m u m k in   boMgan 
botqoqliklarni  pay d o   boMishiga  yoM  q o ‘y m a y   koMni  toMdiradi.  Shu 
bilan  birga  u  y e rd a   shu  v a q td a   iskandariyaliklar  y o z n i  j u d a   yo q im li 
o ‘tk a z a d ila r...  Butun  sh a h a r  otliq  va  ek ip ajlar  uchun  qulay  boMgan 
k o 'c h a l a r   bilan  boMingan;  ikkita  y u z   futli  en g   k e n g   k o ‘ch alar  biri 
ikkinchisini  t o ‘g ‘ri  b u rch ak   ostida  kesib  o ‘tadi.  Shaharda,  sh ah ar 
egaliagan  b o 's h liq n i  t o ‘rt,  hatto  uch  qism ini  q a m ra g a n   eng  g o ‘zal 
jam oa  ziyoratgohlari  v a   p o d s h o   saroylari  bor.  H aq iq atd an ,  har  bir  p o d ­
sho  j a m o a   y o d g o rlik la rig a   q a n d a y d ir  bezak  q o ‘shishga  harakat  qildi 
v a  bir  vaqtni  o ‘zida  u n g a c h a   m avjud  boMganlarni  sonini  k o ‘paytirib, 
o ‘zi  uchun  alohida saroy  q u r d i...  B archa s aroylar o ‘zaro  gavan  bilan va 
o x irgisidan tashqari h a m m a s i bilan  birlashtirilgan. P o d sh o  inshootlarini
229

---

bir  qism ini  sa v r  qilish  uchun joy,  k en g ash lar  uchun  zal  va  M useydagi 
olim larni  o vqatxonasi  b o 'lg a n   M usey5  tashkil  qiladi.  Bu  kollegiya 
davlat  ta 'm in o tid a n   foydalanadi  va  kohinga,  q ach o n la rd ir  p o d sh o   endi 
S e z a r tayinlaydigan  M u se y   b o s h lig ‘iga ega.  P o d sh o   saro y in in g  boshqa 
b o ‘ limi  Serna deb ataladigan  p o d s h o  so g 'o n a la ri va  Iskandar uchun  bino 
tashkil  qiladi.  Iskandarni  oMigini  P to lem ey   Iskan d ariy ag a  olib  keldi, 
uni  o ‘sha t o b u td a  boMmasa  ham,  hozir y o tg a n  jo y i d a   dafn  qildi;  hozirgi 
tobut  shishadan,  P to lem ey   uni  oltin  tobutga  q o ‘y d i ...  Katta  gavanga 
kirish  oldida  o ‘n g t o m o n d a n   orol  va  Faros  m inorasi,  boshqa to m o n d an  
suv osti  qoyalari  va  po d sh o  q a l ’asi  bilan  L oxiada  burni  turadi.  G av an g a 
k irad ig an lar  uchun  chap  to m o n d a n   L oxiada  burni  bilan  birlashadigan 
ichki  p o d sh o   istiqom atgohi,  ularda 
esa  turli  xil  istiqomat  xonalari 
va  bogMar  bor;  ulardan  pastda  p o d sh o la rn in g   m ulki.  q azilgan  yopiq 
g av an ,  va  po d sh o   saroyi  va  u ncha  katta  b o ‘lmagan  g avan  boMgan 
A n tiro d is  orolchasi  yotadi.  O ro lch an i  b u n d a y   aytilishini  sababi,  u 
g o ‘yoki  R o d o sn in g   raqibi  edi.  U n in g   ustida  teatr  binosi  turadi,  keyin 
( S ezar  ibodatxonasi)  deb  aytilad ig an   E m p o riy d a n   b oradigan  Poseydon 
ib odatxonasi  bilan  Poseydiy  b u rm asi  tu r a d i...  K eyin  Sezariy,  Em poriy 
va m ah su lo t o m borlari turadi; b u n in g  o rqasidan keyin G ep tastad iy g ach a 
kem a  verflari jo y la sh a d i.