O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Q a r z d o r la r  a ln  oli
X am m urapi  davrida  Robil  podsholigida  qarzi  uchun  qu l  qilish 
kuchaxadi.  dehqonlar,  h u nannandlar  Oarzi  uchun  qaram likka  duchor 
ho 'tditar.  Ular  si ids о 'rlar,  katta  ver  egalaridan  g  'alluni  qarzga  olib, 
foizi  bilan  qaytarishlari zarur  edi.  G ‘alia  qarzi  uchun  30  % p u l qarzi 
uchun  20  % yillik  ustam u to '/ushlari  kerak edi.  О 'z m uddatida qarzini 
to 'lam agan  odum  qarz beruvchining qarzdoriga aylanar edi y o k i unga 
о 'z  oilasi  a ’zosini  qaram likka  beradi.  X am m urapi  ijtim oiy  keskinlikni 
vum shatish  uchun qarz beruvchilarning fuoliyatini chekludi.
Qarz  beruvchilar  quyidagilarga  majbur  edi:  I.  Qarzdordan  pul 
qarzi  toMovi  sifatida  g'a lla  olishlari  kerak  edi,  lekin  qarzdorning 
omboridan  yoki  xirmonidan  uni  ruxsatisiz,  o ‘zboshimchalik  bilan 
g ‘allani  ol ish  huquqiga  ega  emas  edilar; 
2.  Uch  yil  tugashi  bilan 
to'rtinchi  yilga  garovga  olinganlarni  ozodlikka  chiqarishlari  kerak  edi;
3.  Uch  yil  davomida  garovga  olingan  odam  bilan  yomon  muomala 
qilish  taqiqlangan  edi.  Garovga  olingan  kaltaklashdan  yoki  yomon 
muomaladan  o ‘lib  qolsa,  qasos  tamoyiliga  binoan  qarz  beruvchining 
oila  a ’zosini1  qatl  qilar  edilar.  Bu  choralar  bilan  Xammurapi  jam iyat 
barqarorligini  ta ’minlashga  urindi.
11 
5-§.  Agar odam  odamga  g ‘alla  yoki  kumush  bilan  (qarzi)  boMsa 
va  uni  garovga  olib  ushlab  tursa,  garovga  olganning  uyida  o ‘z  ajali 
bilan  o ‘lsa,  bu  d a ’vo  uchun  asos  emas.
M6-§.  Agar  garovga  olingan  garov  olganning  uyida  kaltak­
lashdan  yoki  yomon  muomaladan  o'lsa,  garovga  olinganning  egasi 
o ‘z  tamkarini4  fosh  qilishi  kerak,  (garovga  olingan)  kishining  o ‘g ‘li 
uning o ‘g ‘lini  o'ldirishi  kerak, agar u  odamning quli  boMsa  u  113  mina 
kumush  berishi  kerak,  hamda  unga  berilgan  (qarz)  ni  barchasining 
y o ‘qotadi.
11 
7-§. Agar odamning qarzi b o ‘ Isa va kumush yoki qarz majburiyati 
uchun  o ‘z  xotini.  o'gMi  yoki  qizini  bersa,  ular yoki  qarz  beruvchining 
uyida 3 yil xizmat qilishi kerak: to'rtinchi yil ularni ozodlikka chiqarishi 
kerak.
l l 8 - § .  Agar  u  qarz  majburiyatiga  qul  yoki  qul  ayolni  bersa5 
boshqaga  uzatishi  mumkin,  (uni  yoki  qul  ayolni)  kumushga  berishi 
mumkin:  (u  yoki  qul  ayol)  sud  tartibida  talab  qilinishi  mumkin  emas.
53

---