O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Хрестоматии  no  истории  древнего  мира.  М..  1991.  150 стр
Spartaliklarning  tarbiyasi 
P lutarx.  L ikurg.  XVI
Y olg‘izlikdan  e n ag alar  g ‘a m x o ‘r  va  aqlli  edilar,  c h a q alo q lar  s o g ‘- 
lom  o ‘sishi  gavdasi  a ’zolariga  erk in lik   p arpech  q ilm as  edilar,  ularni 
chidam li,  ov q at tan la m a y d ig a n ,  q o r o n g ‘ulik  yoki  q o ‘rqm aydigan,  yigM 
n im aligini b ilm ay d ig an   qilib tarb iy alar edilar.  Shu sababli,  hatto beg o n a 
yurtliklar  ham   L a k o n iy a d a n   boMgan  enagalarni  sotib  olar  e d ila r... 
Shu  bilan  birga  Likurg  spartalik  bolalarni  pulga  sotib  olingan  yoki 
pul  uch u n   y o lla n g a n   ta rb iy ach ilar  qaram ogM ga  berishni  taqiqladi,  ota 
o ‘gMini  o ‘ziga  m a ’qul  darajada  ta rb iy alay   o lm as  edi.  B o la la r  7  y o sh g a 
yetar-yetm as,  Likurg  ularni  o ta -o n alarid an   tortib  olardi,  ular  birga 
boMishlari,  birga yashashlari,  birga o v qatlanishlari,  o 'y n a s h la ri,  m ehnat 
qilishlari,  bir-birlari  y o n la rig a   boMishlari  u c h u n   q ism larg a  tarqatar edi. 
U   qism  b o sh id a   b o sh q a la rd a n   fahni-farosati  bilan  ustun,  ja n jallarg a 
b osh q alard an   k o ‘ra  d o v y u ra k   boMganlarni  q o ‘y a r   edi.  Q o lg a n la r  unga 
te n g lash ish g a harakat qilar edilar,  buyruqlarini bajarar  v a j a z o g a  s o ‘zsiz 
c h id a r  edilar.  B u n in g   natijasida  b o ‘y su n ish   k o ‘nikm asi  shakllanardi. 
B olalarning  o ‘yinlarini  kek salar 
k o ‘proq  kuzatar,  ularni  m untazam  
ja n ja l  qilishga  m ajburlashar,  urush  ch iq a rish g a   harak at  qilar  edilar, 
keyin  esa  bola  d o v y u rak m i, ja n ja lla rg a   c h id am lim i,  ularning  har birini 
k u zatar  edilar.  S av o d x o n lik   j u d a   past  darajad a  edi,  tarbiya  esa  asosan 
s o ‘zsiz  b o ‘ysu n ish ,  h a r q an d a y  y o ‘qchilik,  qiy in ch ilik k a  chidash,  raqib 
ustidan  g ‘alaba  qilish  talablariga  b o ‘y s u n d irilg a n   edi.  U l g ‘ayish  bilan 
y a n a d a   q attiqroq  talab lar  q o ‘y ila r  edi:  b olalarning  sochi  qisqa  olinar 
edi, ular y a la n g o y o q  y u g u ra r edilar,  q i p y a la n g ‘och  o ‘y n a s h g a   o ‘rgatilar 
edilar.  12  y o s h d a  ular x itonsiz y u r a r  edilar,  1  y ild a   1  m arta  gim atiy  olar 
edilar,'iflos,  q arovsiz a h v o ld a edilar,  h a m m o m   va b a d a n ig a  turli  yogMar
188

---

surtish  ularga  notanish  edi.  Bir  yilda  b o r - y o ‘g 'i  bir  ne c h a   kun  ular  bu 
rohatdan  foyd alan ar  edilar.  U lar  q ism la r  b o 'y ic h a   boMingan  holda, 
Evrot  daryosi  q irg 'o q la rid a g i  qam ishlarni  qoMlari  bilan  sindirib.  o ‘zlari 
uchun  tay y o rlag an   to 's h a k la rid a   birgalikda tu n a r edilar.