O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

/. 
Bospor - tariqning bir xili.
Хрестоматия no истории древнего мира. М., 1991. 83-84 стр
Ijtim oiy tu zu m
Q adim gi hind jam iyalin ing erkin aholisi to ‘rt wnnmhind toifasi-
varnalarga1, varna ichida ko'pgina m ahalliy yo p iq kasta2 yo k i ju ti3gu
bo'linar edi. Varnalarga mansublik 
tug'ilish bilan belgilanar va
m erosiy edi. Toifaviy tuzilish boshqa qadim gi jam iyatlarga hum bor
edi, lekin qadim gi Hindistondci unga mustahkamlik, xos edi.
Varna ijtim oiy muassasa sifatida kastaga qaraganda, ancha
oldin kelib chiqqan
, 
varnalarning p a yd o bo 'lishi Shimoliy Hindiston
hududida oriylarning joylash uvi va idarda ibtidoiy ja m o a tuzumining
yemirilishi, zodagonlar, kohinlurning ajralib chiqishi bilan bog'liq.
Varnaga mansublik orqali aholini qaram qilishga urinilgan.
Varnalarga bo ‘linish din tomonidan e ’tiro f etilar edi. Varnalarni
yaratilishing xudo Braxmaning am ri deb ko'rsatilar edi. Varnalar
huquq va m ajburiyatlarda farqh m ar edilar. H ar bir varnaga mansub
an ’anaviy m ashg 'ulotlar ко ‘rsatilgan edi: braxmanlar uchun kohinlik
majburiyatlari. kshatriylar uchun harbiy ish va boshqaruv, vayshilar
uchun savdo-hunar, dehqonchilik
, 
shudralar uchun uch oliy varnalarga
xizm at qilish. K astalar mamlakatni notekis ijtim oiy-iqtisodiy taraqqiyoti
sharoitida, aholini etnik va diniy bir-biridan ajralishidan kelib chiqdi.
Ijtim oiy ahvoli, m ashg ‘ulotlari, kasblari ma 'lum etnik, bu ’zida diniy
birliklarga uyushgan kishilar guruhlari kastalarga ajraldilar. Jatilar
asosan vayshi va shudralar doirasida p a y d o bo ‘Idilar. Ular yo p iq
129

---