O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

4-mavzu. Qadimgi Hindiston
l-§ . H indistonning tabiiy boyliklari
Sitsiliyalik Diodor. Tarixiy kutubxona
II. 
35. H in d isto n d a turli m e v a la r beradigan liar xil darax tlar o ‘s- 
gan katta t o g ‘ lar bor, k o ‘plab dary o lar kesib o ‘tgan chiroy bilan ajralib 
turadigan k o 'p hosildor tekisliklar bor.
H ind y e rla rin in g katta qism i s u g ‘oriladi va sh uning u ch u n yilda 
ikki m arta hosil beradi. H indiston q u sh la r kattaligi va kuchi bilan 
ajralib turadigan turli xil hayvo n larg a boy. H ind yeri k o ‘p sonli va ju d a
katta fillami y etishtiradi, ularga m o ‘l-k o ‘1 x a sh a k berilgani uchun hind 
fillari o ‘z kuchi bilan L iviyada y a sh a y d ig a n la rd an an c h a yuqori turadi. 
Shu sababli, h in d la r k o ‘pgina fillarni u sh lab olib, harbiy ja n g la rg a
tayyorlaydilar, b a ’zi paytda ular g ‘alabani t a ’niinlaydi.
II, 
36. Shu tarzd a o d a m la rg a y e g u lik boMadigan m ev alarn in g
m o ‘l-ko‘lligi, o d a m la r b o ‘yi balandligi va savlatli b o ‘lishiga y o rd am
beradi. B u n g a y a n a q o ‘sh im ch a qilish kerak, ular s a n ’atda y etakchi 
b o 'lis h larig a sabab, toza h a vodan nafas oladilar, tarkibi o ‘ta nozik suv 
ichadilar.
Yerlarida m e v a la r m o ‘l-k o ‘l boMishi bilan birga k o ‘plab m a ’dan 
konlarini o ‘z ichiga oladi: taqinchoqlar, k u n d alik iste’mol bugunlari va 
harbiy an jo m u c h u n k um ush, oltin, k o ‘pg in a m is va temir, q o ‘r g ‘oshin 
va boshqa m etallar m avjud.
D em etra m evalarid an tashqari, H in d isto n d a dary o nam ligi bilan 
s u g ‘oriladigan tariq o ‘sadi, har xil du k k ak li h a m d a sholi va b o sp o rl 
ataladigan, o ziq -o v q a t uchun foydali b o sh q a k o ‘pgina narsalar. Va 
bularning k o ‘p qism i y o v v o y i holda o ‘sadi...
Sh u n in g uch u n , aytishlariclia, H indiston ochlikni bilm as edi yoki 
yem ish uchun u m u m iy y e tish m o v c h ilik y o ‘q edi. C hunki har yili u 
yerd a ikkitadan y o m g ‘irli m a v su m biri qishki, bo sh q alard a b u g ‘doy 
ekish b o ‘lganda, boshqasi yozg i-b u v a q td a sholi va bospor, h am d a 
sezain va tariq ekiladi.
H in d lard a q o n u n la r ham , hech q a c h o n ovqat y e tishm ovchiligi 
boMinasligiga y o rd a m beradi. C h unki, b o sh q a y urtlarda d u s h m a n la r 
qishloq joyiga z a ra r yetkazib, uni d eh q o n ch ilik uchun y a ro q s iz qiladi.
128

---

H indlarda esa d e h q o n la r m u q a d d a s va d ax lsiz sanalganlari uchun, j a n g
q i l a y o tg a n la r y a q in id a d e hqonchilik bilan s h u g ‘ullanadilar. Ularga hech 
qanday zarar yetk azm ay d ilar, chunki ular liarnma uchun m arham atli 
hisoblanadilar, d u s h m a n n in g yerini y o n g 'i n bilan ham, daraxtlarni 
chopish bilan halok qilmaydilar.
11.37. H indlarni yerlarida boshlanishi t o g ‘da b o 'lg a n , sh im o ld a 
jo y la sh g a n katta va k em a ishiga yaroqli d a ry o la r k o ‘p. Tekislik 
b o ‘yicha tarqab oqib, ularning k o ‘pchiligi bir-biri bilan birlashib. G a n g
deb ataladigan d a rv o g a quyiladi.