|
§) A g a r k im d ir o zo d k is h in in g qoMini yoki o y o g ‘ini sin-
diradigan boMsa, sh u n d a u unga 20 sikl ku m u sh berishi lozim. M o l-
mulkni t a ’m inot sifatida berishi lozim.
(12§)
A g a r k im d ir qulning yo k i c h o ‘rining o y o g ‘ini sindirsa,
shunda u unga 10 sikl ku m u sh berishi lozim. M ol-m ulkni t a ’m in o t
sifatida berishi lozim.
(19§) A g a r q a n d a y d ir luviyalik Xattisi shahridan e rkak'yoki ayolni
o ‘g ‘irlab ketsa va uni A rtsa v a 2 X attusi s h ah rid a q a y s id ir x e tt luviyalikni
o ‘g ‘irlasa va uni L uviya m am la k a tig a olib ketsa, (sh u n d a) ilgari o d a td a
87
12 kishi berar edilar, (endi esa) 6 kishi berish lozim. M o l-m u lk n i ham u
t a ’m inot sifatida berishi lozim.
(20§) Agar qandaydir xett luviya mamlakatidan qul xettni o'g'irlab,
Xatti mamlakatiga olib kelsa. uning xo'jayini uni topib olsa (shunda) u unga
12 sikl berishi lozim. Mol-mulkni ham u ta’minot sifatida berishi lozim.
(21 §) A g a r k im d ir L u v iy a m a m la k a tid a n L uvivaga tegishli qulni
o ‘g ‘irlasa va uni Xatti m a m lak atig a olib kelsa va x o ‘ja y in i uni topsa,
shunda u qulni o ‘ziga olishi m u m k in ; t o 'l o v [esa] y o 'q .
(22§) A g a r qul q o c h ib ketsa, kim d ir uni o rqaga qaytarib kelsa,
(sh u n d a) u y a q in ro q d a qulni ushlasa ( x o 'j a y i n ) unga poyafzal berishi
lozim. A garda bu to m o n id a n (u qulni ushlasa), u 2 sikl k u m ushni unga
berishi lozim. a g a r (qulni daryoni u to m o n id an ushlasa), 3 sikl kum ushni
u n g a berishi lozim.
(30§) A gar erkak qizni hali o ‘ziga o lm a g a n b o 'is a va undan voz
kechsa, (shunda) u uch u n ( to 'la g a n ) to 'lo v n i y o ‘qotishi m um kin. Hech
kim unin g ijtimoiy ahvolini o ‘zgartirishi m u m k in emas.
(34§) A g a r qul ayol uchun (nikoh t o 'lo v i berib va uni o ‘ziga
xotin qilib olsa, sh u n d a hech kim uning ijtim oiy ahvolini o ‘zgartirishi
m u m k in emas.
(38§) A g a r o d a m la r sud uchun u sh lan g an b o 'is a va kim dir (ularga
y o rd a m g a ), y o rd a m c h i sifatida kelsa va ag a rd a sud b o 'y ic h a (ularning)
raqiblari j a h lg a m in sa va (ulardan kim dir) y o rd a m c h in i ursa va u o 'l s a
( shunda) t o 'lo v y o 'q .
(39§) A g a r q is h lo q d a y a shovchi b o sh q a (o d a m n in g ) dalalarini
egallasa, shunda u (shu dalalarga egalik bilan b o g 'liq ) m ajburiyatlarni
o 'ta s h i lozim. A g a r (bu) dalalarni u q aro v siz qoldirsa, shunda boshqa
odam dalani ( o 'z i g a ) olishi m u m k in . Lekin u uni sotishi m u m k in emas.
(42§) A g ar kim dir odam ni yollasa va u urushga borib o ‘lsa,
(shunda) agar to 'lo v berilgan b o 'is a t o 'lo v y o 'q . A g a r uning to'lovi (hali)
berilmagan bo'isa, (sh u n d an ) u bir odam ni va to'lovni 12 sikl kum ush
(hajmida) berish lozim va u 6 sikl (hajm ida) to 'lo v berishi lozim.
(43§) A g a r o d am o d atd a g id a v o ' z h o 'k iz i bilan daryoni kechib
o 'ta y o tg a n d a va (agar) b o sh q a kishi uni itarib va h o 'k iz n in g d u m id an
ushlab daryo orqali o 't s a , h o 'k iz n in g egasini d a ry o oqizib ketsa, shunda
a ynan shu odam n i ular ushlashlari lozim.
88
(44§ a ) A g a r k im d ir odam n i o lovga itarsa va u oMsa, sh u n d a u unga
yigitni berishi lozim.
(45§) A g a r k im d ir bu y u m n i topib olsa, sh u n d a u uni x o ‘jay in ig a
qaytarishi lozim , u uni m ukofotlashi lozim. A g a rd a uni b erm asa, shunda
u o ‘g ‘ri boMadi.
(47§ a ) A g a r k im d ir dalaga po d sh o s o v g 'a s i sifatida egalik qilsa,
(sh u n d a) u x iz m a t o 'ta s h i lozim em as. P o d sh o d astu rx o n d an non oladi
va unga beradi.
(47§ b ) A g a r k im d ir h u n a rm a n d n in g butun dalasini sotib olsa,
shunda u xizm atni o ‘tashi lozim. A g a r u (faqat) d alan in g katta qismini
sotib olsa, sh u n d a u xizm atni o ‘tashi lozim em as. A g a r (un g a h u n a rm a n d
dalasini kesib bersalar y oki qishloq aholisi u n g a ularni bersa, (shunda)
xizm atni o ‘tashi lozim.
(48§) J a m o a c h i (xippara)3, xizm atni o ‘tasa, lekin hech kim
ja m o a c h i bilan sa v d o shartnom asi tuzishi m u m k in em as. H ech kim
u ning o ‘g ‘lini, dalasini yoki (u n in g u zu m z o rin i) sotib olishi m u m k in
emas. Kim j a m o a c h i bilan s h a rtn o m a qilsa. ( to ‘ lagan) narxni y o ‘qotishi
lozim. J a m o a c h i nim ani sotgan boMsa ham , u buni qay tarib olishi lozim.
(49§) A g a r ja m o a c h i o'gMrlasa, (sh u n d a) toMov y o ‘q. A g a rd a u
a y b d o r deb topilsa, sh u n d a u tegishli b o ‘lgan b irlash m a toMov berishi
lo z im . A g a r bular (barch asi) o 'g ' r i l i k d a ayblansa, ag ar ularning h am m asi
yolg'onchilar.boM sa, yoki (barch asi) o ‘g ‘riga aylangan boMsalar (agar)
bu odam (ulardan) birini ushlasa, o ‘sha (o d a m ) (ulardan) boshqani
ushlasa, s h u n d a (shu) bilan ular po d sh o sudini buzadilar.
(52§) P o d sh o m avzoleyi quli, po d sh o o 'g lin in g quli va suppatu
(ustidan) boshliq, ular h u n a rm a n d la r (dalasi) o 'r ta s id a dalaga ega
boMsalar, xizm atni o ‘tashlari lozim.
(92§) A g a r k im d ir 2 asalari uyasi yoki 3 asalari uyasini o ‘g ‘irlasa,
(sh u n d a) ilgari uni (a y b d o rn i) asalarilarga y e y ish g a berar edilar. Endi
esa 6 sikl k u m u sh berishi lozim. A g a r k im d ir asalari uyasini o ‘g ‘irlasa,
unda asalari boMmasa, (sh u n d a) u 3 sikl kum ush berishi lozim.
(93§) A g a r ozod odam ni u hali uyga kirishidan o ldin ushlab olsalar,
(shunda) u 12 sikl k u m u sh berishi lozim. A g ar qulni u y g a kirishidan
oldin ushlasalar, u 6 sikl ku m u sh berishi lozim.
(98§) A g a r ozod o d am uyni y o q ib y u borsa, (s h u n d a ) u y an g id an
89
uy qurishi lozim . U uyda nim a y o 'q o l g a n b o 'l s a q ism an od am , yirik
qo ram o l yoki q o 'y l a r b o 'ls a liam. uni qop lash i lozim.
(100§) A g a r kim d ir bostirm ani y o q ib y u b o rsa. sh u n d a u (zarar
k o ‘rganning m olini boqishi lozim, keyingi b ah o rd a esa u toMov berishi
lozim. U sh u n in g d e k bostirm ani qavtarib berishi lozim. A g a r unda
so m o n b o 'lm a s a , u faqat bostirm a qurishi lozim.
(152§) A g a r k im d ir ot, xachir (yoki) esh ak n i yollasa, (u n g a t o i o v
sifatida ) b i r o y uchun 1 sikl ku m u sh berishi lozim.
( t 7 6 § b ) A g a r k im d ir hunarniandni - kulol, tem irchi, duradgor,
ch arm gar, tikuvchi. t o ‘quvchini sotib olsa yoki kaballi
kiyirni
tayyorlovchini sotib olsa, (sh u n d a) u 10 sikl ku m u sh berishi lozim.
(177§ b ) A g a r k im d ir t a ’lim olgan (?) qush ovlovchini sotib
olsa, sh u n d a 25 sikl k u m u sh berishi lozim. A g a r u (bu h unarga) to ‘ la
o ‘rg an m ag an erk ak yo k i ayolni sotib olsa, (s h u n d a ) u 20 sikl ku m u sh
berishi lozim.
Do'stlaringiz bilan baham: |
