O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

1. Uni olishi 
ко rinishidan ja zo g a ко 'ra qullikka olishi mumkin.
2. Ayol Osuriya qommlarida ozod ayol ко 'zda tuliladi.
J. Birga yashovchi 
beva yoki ikkinchi xotin bilan nikoh та 'nosida.
4. Sig ‘dirmasa shunda и (buni).
Хрестоматия no истории древнего востока. М., 1991. 249 стр
S a lm a n a s a r III an nallarid an
Salm anasar III (er. avv. X I asrning о 'rtularida podsh olik qilgan)
annallaridan olingan bu parchada lining Damashq podsh osi G azaelga
qarshi harbiy yurishi batafsilyorililadi.
H u k m ro n lig im n in g 18-yilida o ‘n oltinchi m arta Fro td an o ‘tdim . 
D a m a sh q d a n G azael o ‘z ining k o 'p sonli ask arlarig a ishondi va k o ‘p 
q o ‘shinini chaqirdi. Livan qarshisidagi S anir togM, to g ‘ qoyasini o ‘z 
q a l ’asiga aylantirdi. M en unga qarshi j a n g qildim va u nga zarb a berdim . 
A skarlarini qurol bilan y a n c h d im . 1121 j a n g aravasini, 4 7 0 otliqlarini
69

---

lageri bilan bosib oldim . 0 ‘z h a y o tin i qutqarish ucluin u [toqqa] ko'tarildi, 
ortidan m en D am ashqqa, uning poytaxtiga yurdim , men uni qam adim . 
Men Xaurani to g ‘igacha bordim . Son-sanoqsiz shaharlam i vayron qildim, 
y engdim , olov bilan yoqdim . U larning oMjasini hisobsiz taladim. Balirasi 
to g ‘igaclia, den g iz boshlanadigan yerigacha bordim. U yerda podsholik 
haykalimni o 'rn a td im . 0 ‘sha vaqtda men tirliklardan. sidonliklardan va 
legu (Isroil podshosi) Om ri o ‘g ‘lidan o ‘lpon qabul qildim.
Хрестоматия no истории древнего востока. М., 1991. 220 стр.
Q a rq a r yo n id a g i jan g
(er.av v 853 y il)
Britaniya muzeyida saqlanayotgan monolit toshdagi yozuv. Sala- 
manasar III hukmronligining birinchi yetti yilligi annallarini o ‘zida aks 
ettirgan. M onolit Diyorbakirdan ja nubdagi Kurxe degan jo ydan topilgan.
D a y a n - A s h s h u r ep o n im a tin in g
14-ayyarida N in e v iy a d a n j o ‘- 
nab ketdim , (b o b il-o su r kalendari) Frot d an /o sid an o ‘tdim va Ba- 
lix dai-yosi[dagi] G ia m m u s h ah arlarig a y aq in lash d im . U la r meni 
h u k m ro n lig im (va) m e n in g qudratli qu ro lim n i yarqirashi v ah im asid an
q o ‘rqdilar (va) o ‘z shaxsiy qurollari bilan G ia m m u n i, xojalarini o ‘ldir- 
dilar. M en K itlala va Til-sham araxi shah arlarig a kirdim , m a ’b udlarim ni 
saroylariga olib kirishni buyu rd im (va) saroylarida bayram uyushtirdim . 
Men xazin an i o c h d im , xazinalarini k o ‘rdim , m ulkini (va) boyligini 
bosib oldim va shahrim A sh sh u rg a j o ‘natdim .
M en Kitlala shahridan j o ‘nadim va K a r-S a la m a n as ar shahariga 
y a q in la sh d im . K o ‘p sonli charm qay iq lard a m en ikkinchi b o rl 
Frot 
daryosini suvi toMaligida kechib o 't d i m . A s h sh u r-U tir-A sb a t shah- 
rida F ro tn in g narigi q ir g ‘o g ‘ida S a g u r d ary o sid a (joylashgan) va x ett 
m am lakati o d a m la ri Pitru deb ataydilar, m en Frotning u q ir g ‘o g ‘idagi 
podsh o lard an S a n g a ra karxem ishlik, K u n d a s h p i k u m m u x lik , A ra m a
Gusi o ‘g ‘li, Lalli milidlik, X ay an i, G a b a ra o ‘g ‘li, K alparuda xattinlik, 
Kalparuda gurg u m lik : k um ush, oltin, q o ‘r g ‘oshin, je z , j e z q o z o n la r 
xiroj qabul qildim .
M en Frotdan j o ‘nadim (va) X a lm a n g a y aqinlashdim , ular xal- 
m anliklar j a n g i m d a n q o ‘rqdilar va o y o g ‘imni quchoqladilar. M en
70

---

ularning oMponiarini k u m u s h (va) o ltinda qabul qildim va X alm an lik lar 
Adad oldiga q u rb o n lik la r keltirdim.
Men X a lm a n d a n j o ‘nadim va xam atlik I rx u len in in g ikki s h a h r i g a -
Adinn va Bargaga y aq in la sh d im . M en podsholik shahri Arganani istilo 
qildim, oMjasini, boyligi va saroy ashyolarini olib chiqishga buyruq 
berdim va uning sa ro y ig a o ' t q o ’ydim .
M en A rgana sh ah rid an j o 'n a d i m (va) Q a rq a ra g a yaqinlashdim . 
Qarqarani, u n in g 2 po d sh o lik saroyini v ayron qildim , y engdim (va) 
yoqdim . 1200 j a n g aravalari, 1200 otliqlarni, D am a sh q d a n D addaid- 
rining 2 0 0 0 0 ja n g c h ila rin i, xam itlik Irxulenining 10000 askarlari, 
isroillik A x a v a n in g 20 0 0 j a n g aravasi, 10000 askari, K uedan 500 askar, 
misraylilar m a m la k a tid a n
1000 askar, Irkanatidan 10 ja n g arava- 
si, 10000 a sk ar arv ad lik M a tin u b a ’alaning 2 0 0 askari, U sa n a ta d a n
200 askar, shianlik A d u n u b a ’aqlaning 30 j a n g aravasi, 10000 askari, 
G in d ib u a ra b n in g 1000 ta tuyasi: A m o n iy lik R u x u b a o ‘g ‘li B asining 
1000 (askari?) bu o ‘n ikki p o d sh o larn i3 u (Irxulening) o"ziga y o rd a m g a
oldi. U lar m e n g a qarshi j a n g g a va urushga kirdilar, A s h sh u r egam
bergan oliy k u ch iar y o rd a m i bilan va N erg al m e n g a s o v g 'a qilgan 
oldim ga boradigan qudratli qurol bilan m en ular bilan Q arq arad an
G ilzaugacha j a n g qildim va ularga zarba berdim . U larn in g
14000 
askarlarini qurol bilan y o ' q qildim . Men A d a d g a o ‘x sh a b ularga j a l a
q u y d im 4, ularning k o ‘p sonli q o ‘shinlarini qurol bilan h a y d a d i m . . . 5 
Bu u rushda m en u larn in g j a n g aravalari, u la rn in g otlarini, ularning 
otliqlarini aravalarini bosib oldim.