O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

1. Bobil
-
Bab- AH xudo darvozasi
2. Oq xilam ida - chakmonga о xshash
Историки античности
Л/, 
1981. Геродот история Книга первая II1-
112, 114 стр.
G erod ot B obil t o ‘g ‘risida
194 ...Pastdan daryo bo ‘yicha Bobilga suzadigan kemalar mut- 
laqo dumaloq va toMaligicha teridan qilingan. Qsuriyadan yuqorida 
Armanistonda bobiUiklar kemani osti uchun toldan xivich kesadilar, 
[polni] tashqi tomoni kemaning [aylana] tagiga o ‘xshatib qalin terilar 
bilan tortadilar. Ular kemaning burun qismini kengaytirmaydi va burnini 
o ‘tkirqilm aydi, lekin kemani qalqon kabi dumaloq qiladi. Keyin kemani 
somon bilan toMdiradilar va yuk ortib oqim bo'y icha suzishga q o ‘yib 
yuboradilar. Ular pastdan daryo bo ‘yicha asosan Finikiya vinosi bilan 
loy xumlarni tashiydilar. Kemani ikki boshqaruv eshkakchi yordami 
bilan ikki kishi boshqaradi. Ulardan biri kemani eslikak bilan o ‘ziga 
tortadi, boshqasi itaradi. Bunday kenialarni katta va kichikroq hajmda 
quradilar. Eng kattalariga 5000 talant2 yuk sig‘diradilar. Har birkem ada
50

---

tirik eshak, kattalarida bir necha [eshak] turadi. Bobilga kelishi bilan 
savdogarlar o 'z tovarlarini sotadilar, keyin esa ommaviy bozorda 
kema [to‘qilgan] tagi va somonning hammasini sotadilar. Keyin esa 
terilarni eshaklarga ortib, Armanistonga qaytadilar. Daryoning 
yuqorisi b o ‘yicha oqimni tezligi sababli suzish mutlaqo mumkin emas. 
Shuning uchun kema y o g ‘ochdan emas, terilardan quriladi.
Kemani
-
yukni о 'rash uchun.
2 5000 talant -1.5 tonna.
Историки Античности Том первый. Древняя Греция М. 1989 H i ­
l l 2стр.
P o d sh o X a m n iu r a p i q onu n lari
X am m urapi (er. avv. 1792-1750 yillar) am oriylar sulolasining
oltinchi podshosi. Uning qonunlari 1901-yilda fra n su z arxeologlari
tom onidan Elam p o yta xfi Suzada lopilgan. P arijdagi Luvr m uzeyida
saqlanadi. Q om m lar qora bazalt toshiga о 'yib yozilgan va Bohildan
elam liklar tom onidan o 'lja qilib, er. avv. X II asrda Suzaga olib ketilgan.
Q onunlar to 'p la m i 28 7 m oddadan iborat, lekin ustunda 247 m odda
saqlanib qolgan, 35 m odda ko ‘rinishidan E lam pod sh o si buyrug
7 
bilan y o ‘q qilingan.
Qolgan m oddalar keyinchalik N ineviyada O snriya p od sh o si
A shshnrbanipal3 kutubxonasidan topilgan. 
M ixxat matn uch qism:
kirish, qonunlar va xulosadan iborat. B irinchi va oxirgi qism larda
H am m urapi o 'zin i va o 'z boshqaruvini lavsiflaydi. “kuchli za ifn i
ezmasligi, yetim va bevaga adolat qilish uchun
” 
qonunlar to ‘p la m i
tuzilganini ta ’kidlaydi. U stim ing yu q o ri qism ida X am m urapi quyosh
va adolat xu d o si Sham ash oldida tiz cho ‘kkan holda duo qilib turgani
va xudo qonunlarni berayotgani tasvirlangan.
Men Xammurapi, c h o ‘pon... boylik va m o ‘l-ko‘lchilik homiysi. 
Dunyoning t o ‘rt tomonini yengan... Aqlli podsho, Shamashga 
b o ‘ysunuvchi, 
qudratli... 
Mamlakat 
h im oyachisi... 
podsholar 
ichida ajdar... Dushmanlar (uchun) tuzoq... Aso va tojga loyiq 
hukm dor... Harakatchan, kom il... Podsholar ichida birinchi, Frot 
(bo'yicha) qishloqlarni b o ‘ysundirgan. Men g ‘a m x o ‘r, ulug‘ xudolarga
51

---

bo ‘ysunuvchi... M arduki meni odamlarga adolatli boshchilik qilish 
uchun va baxt berish uchun yuborganda, mamlakatga haqiqat va adolat 
berdirn va odam laming ahvolini yaxshiladim.
X ulosa
Men Hammurapi haqiqiy... Men-podsho, podsholar ichida buyuk, 
s o ‘zlarim a ’lo, donoligimning tengi y o ‘q. Men - Xammurapi, adolat 
podshosi, menga Shamash haqiqatni tuhfa qildi! Mening so'zlarim a ’lo, 
qudratimning tengi y o ‘q!