O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

/. 
Eney
 -
rimliklarning afsonaviy ajdodlari.
2. 
boshqarilmaydigan Sallyustiy Rim shahri Troyadan kelib chiqqanlarning
tub jo y aholisi bilan qo 'shit ishi natijasida asos solingan degan an anuga rioya
qiladi.
3 atrof - an 'anuga ко 'ra shyhar devorlarini podsho Seiyiy Tulliy qurgan.
4 vestalka 
Vesta - uy o 'ch og’i va olovxudosi. M a ’buda Vesta kohinalari
turmushga chiqmaslik ahdini berar edilar. Ular I 'esta ibodatxonasida abadiy
olovni saqlab turishga majbur edilar.
5. R u m in a l-yo sh podalar homiysi bo'lgan xudo.
6. anjirzor aytishlaricha, ti Romulniki deyiladi.
7 
podsh o-A m u ley.
8. birovlar vaqtga asoslanib - qushlarni paydo bo ‘lishi.
Хрестоматия no истории Оревнегомира. М., 1991. 204-207 стр
235

---

P l u t a r x . R o m u l
I. Rim shahri o ’/i n i n g buyuk va barcha xaiqlarga yetib borgan nomini 
kim dan va q an d ay sababga k o 'ra o lganiga.yozuvchilarni fikri bir xil emas. 
Bir xillar pelasglar butun dunyoni kezib chiqib va yer yuzasini deyarli 
b a rc h a x a lq larin ib o 'y su n d irib , u y e r g a k o 'c h i b kelib o 'z qurollarini kuchi 1 
sifatida shaharni ataydilar. Boshqaiarni tasdiqlaricha, Troya olinganidan 
s o ‘ng k em ag a chiqishga ulgurgan kam sonli q ochoqlar shamol bilan 
Etruriya q ir g 'o g 'ig a yetib keladi lar va Tibr daryosi yuqorisida langarda 
turadilar. Ayollar katta qiyinchilik bilan suzishni o 'tk a z d ila r va ju d a azob 
chekdilar va m ana ko'rinishidan boshqalardan urug'i, aslzodaligi, aqli 
bilan dugonalaridan ustun bo'lgan qan d ay d ir Roma kemalarni yoqish 
fikrini berdi. U lar shunday qildilar: boshqa erlai g'azablandilar, lekin keyin 
k o 'n ish g a m ajbur bo'ldilar va Pallantiy yaqinida o ‘rnashdilar, tezda ular 
kutganidan ham m asi yaxshi bo'ldi-tuproqni hosildorligi m a ’lum bo'ldi, 
q o 'sh n ilar ularni d o 's to n a qabul qildilar, ular Rom ani hurmatni barcha 
belgilari bilan hurmat-izzat qildilar. shuningdek shaharni uning nomi 
bilan atadilar, unga asos solishning sababchisi u edi. Aytishlaricha, o 's h a
vaqtdan ayollarga qarindoshlari va eriarini lablaridan o 'p ish odat tusiga 
kiradi, shuning uchun ular kemalarga olov berib, erlaridan g'azabini 
k echirim ga alm ashishlarini yolvorib s o 'ra b , avnan shunday o 'p ib , o ' z er­
iarini suydilar.
II. S h u n d a y fikr ham bor, g o 'y o k i sh ah arg a nom ni Itala'ni qizi2 
va E neyga tu rm u s h g a chiqqan L e v k ariy a3 R o m a bergan. B oshqaiarni 
fikricha, O d issey va K irk aJdan tu g 'ilg a n R o m a n asos solgan, b o sh q alar 
D io m e d ' to m o n id a n
T royadan j o 'n a t g a n E m a tio n f,ning o ' g ' l i Rom , 
b oshqalar q a c h o n lard ir Fessaliyadan L idiyaga, u y e rd a n Italiyaga 
k o 'c h ib kelgan etrusklarni h aydab y u b o r g a n . .. Latinlarni tirani R om is 
asos solgan deb aytadilar. Hatto sh a h a r R om ul sharafiga asos solingan 
deb t o 'g ' r i fikrlaganlar ham uni kelib chiqishi to 'g 'r i s i d a turlicha 
fikrlaydilar. B irovlar u Eney va F o rb a n t’ning qizi Deksiteyni o 'g ' l i ,
o ' z ukasi Rom bilan kichik bolaligidan Italiyaga kelib qolg an deb 
fikrlaydilar. D a ry o b o 'lin g a n j o y d a , bolalar b o 'lg a n d a n boshqa barcha 
kem alar halok b o 'la d i, bolalar b o 'lg a n k e m a sekin q irg 'o q q a (aqaladi. 
kutilm agan o m o n qolgan bu jo y n i Rim deb ataydilar. B o sh q alarn in g
aytishicha, R om ulni y u q o rid a s o 'z yuritilgan T ro y a n k a n in g qizi Roma,
236

---

T e le m a x n in g o ' g ' l i L atinning xotini t u g ‘adi. O dissey va K irkaning 
o ‘g 'li; Italiya a n ’anasi b o 'y ic h a , F av n 8 va nimfa M arikani o'gMi xotini 
R o m a tu g 'a d i. U chinchilar, u Eney va L av in iy a4ning qizi E m iliy an in g
A re s ,ndan p a y d o b o 'lg a n o 'g ' l i edi.
Nihoyat, uning tug'ilishi to ‘g ‘risida о 4 a afsonaviy hikoyalar m a v ju d ...
III. 
E n g l i a q i q a t g a t o 'g 'r i v a e n g к о ' p d a lilla rb ila n m u sta h k a m la n g a n
tarazlarni uni asosiy belgilari bilanbirinchi- bor yuno n larg a Pepa- 
retosdan D io k l" t a k lif qildi. Uni hech qan d ay o 'z g a ris h s iz Fabiy 
P ik to r12 qabul qildi, ular o 'rta s id a b a 'z i kelishm ovchiliklar b o 'ls a d a , 
ularni h ik o y a sin in g m azm u n i quvid ag ich a: A lbada E ney n in g avlodlari 
podsholik qiladi va vorislik qilish tartibi ikki aka-uka N u m ito r va 
A m u liy n i h o k im iy a tg a keltiradi.