O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

Gegemon- mevalarni o'sishiga yordam beradigan farishtalar; Enialiy- bu yerda
xudo Aresning laqabi.
Хрестоматия no истории древнего мира. М.,
/ 9 9 7
178 стр
Afina davlati fuqarolarining huquqi
P lutarx. Solon
XV II. Sh u n d a y qilib, D rak o n n in g Solon qotiIIik t o ‘g ‘risidagi q onun- 
lardan boshqa b a rc h a qonunlarini b ekor qildi; jin o y a tc h ik a rn in g shaf- 
qatsizligi uchun ja z o la rn i kuchaytirdi: barch a jin o y a tla r uchun bir ja z o - 
o ‘lim ja z o si b elgilangan edi; s h u n d a y qilib, bekorchilik uchun hukm
qilin g an lar h a m o ‘lim ja z o s ig a d u c h o r qilin ar edilar va sabzavot yoki 
m evalarni o ‘g ‘ irlaganlar ham s h u j a z o n i to rtar edilar, odam oMdirganlar 
h am , dinsizlar h am . Sh u n in g uchun key in ch alik D e m a d n i n g 1 “ D rakon 
qonunlarni siyoh bilan em as, qon bilan y o z d i ” degan iborasi m a s h h u r 
boMdi. D ra k o n d a n n im a uchun u j in o y a tla r n in g katta qism i uchun o ‘lim 
ja z o s in i belgiladi d e b s o ‘raganlarida m a y d a jin o y a tla r bu j a z o g a loyiq, 
kattasi uchun esa katta ja z o n i topa o lm ag an in i aytdi.
XVIII. Ik k in ch id an , avval boMganidek barcha oliy m an sab larn i 
boylarga qoldirish uchun, oddiv xalq bajarishda ishtirok e tm a g a n
boshqa m a n s a b la rg a q o 'y is h uchun, S olon fu q aro lar m ulkini baho- 
lash tartibini kiritdi. Kim mahsulotlarni quruq va suyuq holda 500 
hajm da ishlab chiqarsa, uni birinchi qilib q o ‘ydi va ularni “ Penta- 
k o s io m e d in r ’lar2, ikkinchi qilib, otni boqa oladigan yoki 300 hajm da
199

---

ishlab chiqaradiganlarni q o ‘ydi; ularni “suvoriylarga m ansublar” deb 
atadilar; “zevgitlar” deb uchinchi senz odam lari ataldi, ularda u yoki 
bu m ahsulotlar 200 hajm da bor edi. Q olganlarning ham m asi “fet” lar 
deb ataldi; ularga u hech qanday mansablarni bajarishga ruxsat bermadi; 
ular xalq kengashida ishtirok etishlari bilan va sudya boMishlari bilan 
boshqaruvda qatnashdilar. Oxirgisi hech nim ani bildirmaydigan huquq 
boMib k o ‘rinsa-da, keyinchalik katta aham iyat kasb etdi, chunki m uhim
ishlam ing katta qismi sudyalarga t o ‘g ‘ri keldi. Hatto Solon u yoki bu 
ishlar b o ‘yicha hukm lar 
m an sab d o r shaxslarga berdi, h am da sudda 
appelyatsiya qilishga imkon berdi. Aytishlaricha, qonunlar m atnida k o ‘p 
sonli qarama-qarshiliklar, b a ’zi noaniqliklar boMsa-da. Solon sudlar 
ahamiyatini oshirdi: S huning natijasida m unozarani qonunlar asosida hal 
qilish m u m k in boMmagan vaqtda, h a m m a vaqt sudyalarga ehtiyoj tugMldi 
v a maMum m a ’noda ular qonunlar ustidan hokim lar edilar.
XIX . 
S olon h ar yili alm a sh a d ig a n arx o n tlard an A re o p a g kengashini 
tuzdi; o ‘zi ham sobiq arxont sifatida un in g a ’zosi edi. Lekin q a r z l a r y o ‘q 
qilinishi bilan x a lq d a tugMlgan d i m o g ‘dorlik va keskin niyatlarni k o ‘rib, 
u har bir 4 fildan 100 kishi s a y la n a d ig a n ikkinchi ken g ash n i t a ’sis qildi. 
U bu k e n g a s h g a x alqdan oldin ishlarni m u h o k a m a qilishni topshirdi 
va hech bir ishni oldindan m u h o k a m a q ilm asd an xalq yigMniga 
kiritishga yoM q o ‘y m aslik n i jo r iy etdi. “ Yuqori k e n g a s h g a ”3 h a m m a
narsa ustidan nazo rat qilish, q o n u n larn i h im o y a qilishni topshirdi: u 
ikki k engash a so sid a id ora etilgan - dav la t k am ro q te branadi v a xalq q a 
k o ‘proq tin ch lik beradi deb hisobladi.