O adim gi dunyo tarixi bo yicha xrestom atiya: tarix о ‘qituvchilari

D ch q o n oila si b y u d jeti. “ Ilk Xan ta r ix i” dan parcha
... Aytaylik, deh q o n 5 jo n d a n iborat oilaga ega b o 'lib , 100 mu3 
hisobida d alag a ishlov beradi. 1,5 dan4 hosil b o 'l g a n d a bir m u d an
150 dan don b o 'la d i. A g a r bu y e rd a n hosilning o 'n d a n bir qism ini 
tashkil e tad ig an y e r s o lig 'i t o 'lo v i uchun 15 dan chiqarilsa, 135 dan 
qoladi. O d a m o v q a t uchun bir o y d a 1,5 dan don sarflaydi, 5 kishi esa, 
bir yilda h a m m a si b o 'lib 90 dan don. 45 kun qoladi. I don uch u n 30 
tanga b o 'lg a n d a , bu 1350 ta ngani tashkil qiladi. A g a r bu y e rd a n y er 
m e h ro b ig a q u rb o n lik keltirish va ajdodlar ibodatx o n asid a h a r y i l i bahor 
va k uzdagi m a ro sim la rg a xarajatlarni qoplash uchun 300 tan g a chiqarib 
tashlansa, 1050 tanga qoladi.
K iy im g a o d am o 'r ta c h a 300 m onet, 5 kishi bir yild a - 1500 tanga 
sarflaydi. 4 5 0 tanga yetm ay d i. Kasallik, o 'lim va dafn lar bilan b o g 'liq
k u tilm ag an sarf-xarajatlar h a m d a j o n solig'i va boshqa y i g 'i m l a r hali 
bu y e rd a h iso b g a olinniagan. M a n a dehq o n n in g d o im iy kulfatlarini 
sababi.
Хрестоматия no истории древнего мира. М.. 1991. 97 стр
153

---

Q ul sa v d o si. “Ilk X an ta r ix i” dan p arch alar
I 
.[Sin sulolasi davridaj qul va ch o 'rila r savdosi uchun bozorlar tashkil 
etilgan edi, ularni eshak va otlar bilan bir q o 'ra g a joylashtirar e d ilar...
O d am larn i, av o llar va bolalarni o ‘g ‘irlar va sotar edilar.
II. 
Bir necha yillar d av o m id a hosilsizlik b o ’ldi, xalqdan chiqqan 
od a m la r ran g 'n i sotdilar, bolalarini g a ro v g a q o 'y d i l a r va shu bilan 
kiyim v a o z u q a g a (vosita) topdilar. [Ju C hun sh a rh ijft X u a y - X a y 7 
tu m anida bolalarni qullikga sotish odati m avjud edi. Bu bolalarni 
garovga q o 'y is h d e b atalar edi. agar o ta-o n a uch yildan keyin (bolani) 
qayta sotib o lm a sa , u (qul) b o ‘lib qolar edi.
Хрестоматии no истории древнего мира. М., 1991 97-98 стр